بي‌ترديد علم اصول فقه از مؤثرترین علوم در فهم مجموعه دین و به‌ ويژه استنباط احکام شرعی است.

بدون هیچ مبالغه‌ای باید پذیرفت دانش اصول فقه، کلید فهم دین است و تحولات شگرف علمي و رشد اجتهاد شيعي در گرو تكامل و بالندگي اين علم است.

تحول و ارتقای این دانش نیز مدیون نظریه‌پردازی دانشمندان و فقهای گرانقدر در طول قرون متمادی است؛ از جمله نظریات مهم در دانش اصول، «نظریه خطابات قانونیه» است که مهم‌ترین ابتکار اصولي امام خمینی(قدس‌سره) است. در این نظریه، کیفیت خطاب و چگونگی و جایگاه ملاک در احکام و نیز نحوه اراده تشریعی با دقت مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گيرد.
به تعبير فرزند شهيد امام، آيت الله حاج آقا مصطفي خميني(قدس‌سره)، اين نظريه، بارقه‌اي ملكوتي بوده است كه خداوند بر قلب والد ايشان افكنده است این نظریه، هم مباحث و قواعد اصولی متعدّد و هم فروع فقهی زیادی را تغییر می‌دهد. نظریه خطابات قانونی علاوه بر راه‌گشایی و حل بسیاری از معضلات علمی، برخی از اندیشه‌های ثابت و مستحکم دانشمندان اصول که در طول زمان‌ها و قرون متمادي در حوزه‌های علمیه حاکم بود را منسوخ و مردود ساخت.

از جمله، مشهور اصولی‌‌ها برآنند که حقیقت تکلیف بعث و انبعاث است و در مواردی که انبعاثی نباشد تکلیف غیر معقول است، اما بر اساس نظریه خطابات قانونیه، این دیدگاه فقط در تکالیف شخصی معنا دارد و خطابات قانونی متوقف بر بعث و انبعاث نیست. نیز بنا بر نظریه امام خمینی(قدس‌سره) اراده تشریعی به معنای اراده جعل قانون است، بر خلاف دیدگاه مشهور اصولیین.
استاد معظم حوزه علمیه قم، حضرت آیت الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی(دامت برکاته) در مباحث درس خارج خود در سال 1389 شمسی این نظریه را به صورت مفصل مورد بررسی و تدقیق قرار داده است که کتاب حاضر برآیند آن است. این کتاب در پنج فصل مباحث مرتبط با این نظریه را به صورت زیر بازگو می کند:
فصل اوّل، توضیح و تعریف نظریه خطابات قانونیه در سه مبحث «جایگاه نظریه خطابات قانونیه، تبیین نظریه خطابات قانونیه و خلاصه ادلّه و شواهد نظریه خطابات قانونیه» است.
فصل دوم به بررسی آثار نظریه خطابات قانونیه می‌پردازد.
در فصل سوم کتاب نیز نظریه خطابات قانونیه از دیدگاه شهید سیّد مصطفی خمینی(قدس‌سره) ذکر گردیده است.
فصل چهارم نیز به ارتباط نظریه خطابات قانونیه با دو مسئله متعلّق اوامر و نواهی و قضایای حقیقیه و خطابات قانونیه می‌پردازد.
در نهایت، فصل پنجم به عنوان فصل پایانی کتاب، اشکالات این نظریه را در خود جای داده است که در مبحث اول این فصل اشکالات مطرح در کلام علما و دانشمندان مورد بررسی و نقد قرار گرفته و در مبحث دوم اشکالات وارد بر این نظریه از دیدگاه استاد معظم حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دامت برکاته) طرح گردیده است.

_____________________

_____________________