جلسه بیست و یکم 22-9-95
بسم الله الرحمن الرحیم
یکی دیگر از اهداف این است که رسانه دینی باید به دنبال تبیین و پیگیری و تحقق حکومت اسلامی باشد و هم چنین تبیین و پیگیری اهداف حکومت اسلامی بعد از استقرار حکومت باشد.
همانطور که در بحث های گذشته معمول بود و در خواست عزیزان این بود که اول موضوع را تعریف بکنیم اینجا وقتی که می گوییم تاسیس حکومت اسلامی، حکومت یعنی چی؟ حکومت معنای لغویش مراد نیست بلکه معنای اصطلاحی که در علوم اجتماعی و علوم سیاسی به ان حکومت گفته می شود یعنی اداره جامعه و حاکمیت بر مردم. چون معنای لغوی حکومت چیز دیگری است و حکم یعنی رای، یعنی قطع رای و قضاوت. یا معانی مختلفی است که در کتب لغت هست. و ما کاری به معنای لغوی ان نداریم. بلکه همان معنای اصطلاحی که ادراه جامعه مد نظر است اما با قید اسلامی که نوع حکومت را مشخص می کند. یعنی اداره جامعه بر اساس احکام اسلام. پس با این قید نوع حکومت هم مشخص می شود. این درباره با معنای اصطلاحی این هدفی که رسانه دینی باید دنبال کند. اما باید توجه داشته باشیم که مفهوم حکومت در آموزه های قرانی و روایی یک مفهوم و معنای وسیعی است و فراتر است از ان چیزی که در علوم سیاسی و اجتماعی گفته می شود. حکومت در اموزه های قرانی مصداقی از خلافت الهی است و مصداقی از ولایت خداوند بر روی زمین است برای کمال یابی بشر. یعنی افراد والا بر جامعه حکومت بکنند که از سوی خداوند. می شوند خلیفه الله.
إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَليفَةً (بقره/ 30)
يا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَليفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْکُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ(ص /26)
حکومت در اموزه های قرانی و روایی در یک همچون جایگاهی است و صرفا ادراه جامعه نیست بلکه جانشنی از خدا و ولایتی است از سوی خداوند.
نکته دوم قبل از استدلال بر این حکم که این اهداف رسانه دینی باید باشد این است که رسانه دینی یکی از تاثیر گذار ترین چیزهایی است که در تشکیل حکومت اسلامی و تحقق عینی اهداف حکومت اسلامی در جامعه می تواند نقش داشته باشد و تاثیرگذار باشد و جلوی انحراف حکومت اسلامی را بگیرد و تضعیف ان را بگیرد با بستر سازی برای تحقق اهداف نظام اسلامی و حکومت اسلامی. لذا از اهداف مهمی که رسانه دینی دارد و گفتیم از اهداف حکومت دینی تاسیس رسانه دینی است و این رسانه دینی عاملی است هم برای تقویت نظام اسلامی و هم اینکه نظام عاملی برای تقویت رسانه باشد. و رسانه دینی می تواند در تاسیس نظام اسلامی تاثیر گذار باشد و تاسیس نظام هم در تاسیس رسانه دینی موثر باشد. وتاثیر و تاثر متقابل است و البته دور نیست.
نکته سوم اینکه ما در فقه رسانه اصول را بر فروع تطبیق می کنیم. یعنی از احکام کلی که در جایی دیگر و در باب دیگر از مسلمات و از ضروریات بوده باشد ان را در این بحث خود تطبیق می دهیم و دیگر بدنبال استدلال آن نمی رویم.
یکی از این احکام، ضرورت برپایی حکومت اسلامی است که از مسلمات است که در جای خودش بحث شده است و ما مفروض می گیرم. امام ره ضرورت بر پایی حکومت اسلامی را بیشتر با دلیل عقلی ثابت می کنند تا دلیل نقلی.
رسانه در عرصه تحقق حکومت اسلامی می تواند نقش داشته باشد و این تحقق حکومت اسلامی جزو وظایف رسانه است. ضرورت تشکیل حکومت به عنوان یک اصل موضوعه جزو مقبولات است و این نظر متفکران اسلامی است. مثلا افلاطون می گوید ارتقاء به سطح زندگی بشری، بدون دخالت دولت و تشکیل دولت امکان پذیر نیست. این مسئله عقلایی است که حکومت را لازمه زندگی بشری می دانند. و ارسطو می گوید دولت از مقتضیات طبع بشر است. زیرا انسان بالتبع موجودی اجتماعی است. لذا فلاسفه و متفکران علوم اجتماعی اتفاق نظر دارند که حکومت ضرورتِ برای جامعه بشری است و مولا علی ع در برابر خوراج استدلال که می کند، می گوید حرف شما لا حکم الا لله حرف درست ولی برداشت شما درست نیست و زندگی انسان انه لابد للناس من أمیر، و منظور از لا حکم الا لله این نیست که حکومت نباشد بلکه معنایش این است که حکومت بر اساس حکم خدا باشد.
وَ مَنْ لَمْ يَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ (مائده/ 44)
وَ مَنْ لَمْ يَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ (مائده/ 45)
وَ مَنْ لَمْ يَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ(مائده/ 47)
و الا حضرت می فرماید انه لابد للناس من أمیر، و از ضروریات است و کسی منکر این نیست و باز خود حضرت تمسک به قران نمی کند و همه مردم لابد منه و از واضحات و ضروریات واضحه است و ما نیاز به استدلال نداریم و به همان سبکی که نقل شد یکی دو دلیل هم بهش اشاره کردیم. مهمترین دلیل، دلیل عقلی است در اینجا که باید رسانه بدنبال تشکیل حکومت باشد و اگر حکومت اسلامی تاسیس شد به دنبال تحقق اهداف حکومت اسلامی باشد و از ایات و روایات فراوان داریم که تبیین می کند که انبیاء آمدند برای تشکیل حکومت که کتاب های اسمانی این رسانه ای بزرگ الهی به دنبال تاسیس حکومت بوده اند.
رسانه باید کمک حاکمیت اسلامی کند و به دنبال تحقق اهداف آن باشد. که نگویند حکومت شما به اسلام ضربه می زند.
تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت آیا موجب وهن اسلام است و با فاصله ای که از معصوم داریم آیا این کار شدنی است. و این بحث ها در فقه حکومتی می آید.
در سال قبل هم گفتیم رسانه خودش یکی از ابزارهای قدرت است.
از آیات قرآن که در بحث استفاده می شود این آیات است.
- لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَديدَ فيهِ بَأْسٌ شَديدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزيزٌ(حدید/ 25)
ما انبیاء را با بینات وادله واضحه فرستادیم و همراه انها کتاب و رسانه بزرگ فرستادیم و هدف از انزال کتب و ارسال رسل لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ، بخاطر اقامه عدالت و بدنبال برپایی عدل باشند.
- إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراکَ اللَّهُ وَ لا تَکُنْ لِلْخائِنينَ خَصيماً (نساء/ 105)
این دیگر خطاب به پیامبر اکرم ص است و اینکه بین مردم حکومت شود بر اساس احکام خدا و هدف از ارسال قرآن برای اقامه حکومت شود.