جلسه چهاردهم 22-8-95

بسم الله الرحمن الرحیم

بعد از آنکه بیان شد یکی از اهداف رسانه دینی بنیان سنت حسنه است در مقابل یکی از اهداف زدودن سنتهای سیئه و بدعت ها هست. جلوگیری از انتشار بدعت نهادینه شدن بدعت تفاوت سنت سیئه و بدعت را در جلسه گذشته مطرح کردیم. یک اشتراکات و یک سری تفاوتهای دارند.
سنت سیئه و بدعت مشترک هستند در اینکه هر دو چیز نویی را پایه گذاری می کنند. اما تفاوتشان این است که در سنت سیئه بیشتر برای یک امر اجتماعی بکار می رود و یک رفتار و آدابی که ناشایست است بنیانگذاری و ترویج می شود و نهادینه می شود در جامعه این را می گویند سنت سیئه اما اگر این رفتار به دین نسبت داده بشود. این رفتار سیئه مربوط به مناسک باشد و دین باشد و بنام دین باشد می شود بدعت به همین جهت واژه بدعت با اینکه اصل معنای لغوی آن معنای قشنگی هست، بدیع السموات و الارض اما واژه بدعت همیشه منفی است و وقتی که بکار می رود از آن معنای زیبای لغوی خودش عدول کرده است و به معنای ادخال ما لیس من الدین فی الدین هست لذا بار منفی دارد. یک تفاوت دیگری که با سنت پیدا می کند سنتی است که بحث شد من سنه سنتا حسنه این است که بدعت فقط در رفتار و اداب نیست حتی در اعتقادها و باورهایی که مربوط به دین نیست و در دین قرار دهیم و در فارسی خرافه گویند این را در دین قرار دهیم این بدعت است. پس تفاوت بین سنت سیئه و بدعت در این جهت دوم هم هست بدعت از یک جهت وسیع تر و از جهتی محدودتر. محدود از به جهت اینکه اینجا فقط اموری را که انتساب به دین می دهیم می گیرد ولی سنت سیئه لازم نیست انتساب به دین پیدا کند بلکه هر چیز بدی را می گیرد ولو اینکه بخواهند جزو آداب محلی خود قرار دهند. از این جهت نسبت به سنت سیئه محدودتر است اما از لحاظ آنچه نوآوری کرده اند و به نام دین ترویج می کنند و پایه گذاری می کنند فقط در اداب و رفتار نیست شامل اعتقادات هم می شود. خوب یکی از اهداف پیام دین و رسانه دین مقابله با این بدعت هست. در روایات وقتی یک مختصر نگاهی بشود در مورد با بدعت اولا نسبت به بدعت خیلی شدید نکوهش شده و نسبت به بدعتگذار حتی لعن و نفرین صاحب بدعت را نمودند و از طرفی کسانی که کار فرهنگی می کنند وظیفه شان و یکی از فعالیتهای فرهنگی انها مقابله با بدعت هاست.
روایت از یونس ابن عبد الرحمن است که راوی ثقه و از اجلاء اصحاب امام صادق ع است. يونس بن عبدالرحمن در حديثى می گويد: از امامان راستگو روايت كرده‏ ايم كه آنان فرموده ‏اند: زمانى كه بدعت‏ها آشكار شود، بر عالم واجب است علمش را آشكار كند تا جلوى بدعت گرفته شود و اگر اين كار را نكند نور ايمان از او سلب می ‏شود.
عَنْ يُونِس بْنِ عَبْدِالرَّحْمانِ فى حَديثٍ قالَ: رَوَيْنا عَنِ الصَّادِقينِ عليهم السلام إِنَّهُمْ قالُوا: إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فَعَلَى الْعالِمِ أَنْ يُظْهِرَ عِلْمَهُ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ سُلِبَ نُورُ الْإِيمانِ‏ » حضرت در اینجا نمی گویند وظیفه بعد از انتشار بدعت و نهادینه شدن آن است نه به محض سر برآوردن بدعت و به محض اینکه بدعت خودش را نشان داد. (وسائل الشيعة: 16/ 271، باب 40، حديث 21546 ).
زمانی که بدعت ها منتشر شد و نهادینه شد دیگر امکان مقابله وجود ندارد چون اینجا ظَهَرَ اتفاق نیافتاده بلکه شیوع پیدا کرده است و این خیلی تفاوت دارد با ظهور بدعت. جمله فَعَلَى الْعالِمِ یعنی واجب است عالم واکنش نشان دهد و با علمش جلوی انتشار آن را بگیرد. اولا رسانه دینی نقش یک عالم را می خواهد داشته باشد و بلندگوی عالم دینی باشد لذا قبل از انتشار آن بدعت، باید مطلع شود صدای بدعت گذار را و مقابله درست و مخصوص بکند با بدعت. رهبر بزرگوار هم از جامعه مدرسین خواستند تا با حضور عالمانه خود تلاش کنند تا خروجی رسانه ملی ضد دینی نباشد و مطابق با فرهنگ دین باشد. رسانه وابسته به حاکمیت دینی، باید دینی عمل کند و آنچه از رسانه پخش می شود مخالف با دین نباشد. بحث ما همه نوع رسانه را دربر می گیرد و تمام رسانه ها اعم از صوتی یا تصویری و اینترنتی و یا شبکه های اجتماعی و هر نوع برنامه را شامل می شود. دیده می شود که گاهی خروجی رسانه ضد دین می باشد. و رسانه دینی باید بتواند به محض ظهور بدعت جلوی آن را بگیرد و از راه خودش وارد شود. مقابله فرهنگی در جنگ نرم و جنگ فرهنگی لازم است. البته لازم است مراقب تشیع الفاحشه باشیم. هنر رسانه دینی است که در مبارزه با بدعت و مقابله با آن اشاعه بدعت نشود. کار هنری همین است که زشتی و سیئه بودن این عمل را به جامعه نشان بدهد.
روایت می گوید به محض جرقه بدعت وظیفه رسانه دینی است که باید مقابله کند چون عالم است و جلوی انتشار بدعت را بگیرد. بیان زشتی گناه بدون اینکه زمینه ای برای اشاعه باشد این خود یک هنر است و باید برای مردم و مخاطب خطوات شیطان را نشان داد تا خود شخص دست به خطا نزند.
حدیث دیگر این است. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : « إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ ، وَلَعَنَ آخِرُ هَذِهِ الأُمَّةِ أَوَّلَهَا ، فَمَنْ كَانَ عِنْدَهُ عِلْمٌ فَلْيَنْشُرْهُ ، فَإِنَّ كَاتِمَ الْعِلْمِ يَوْمَئِذٍ كَكَاتِمِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ».
رسانه اگر بخواهد در این نبرد فرهنگی حضور داشته باشد إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ نه اینکه بیاستد تا بدعت منتشر شود، هرگاه سر برآورد بدعت باید مبارزه کند.
از تفاوت هایی که گفتیم این بود که ادامه سیئه می تواند منجر به بدعت شود. و کسی که دانش دین را دارد باید آن را منتشر کند.و با علمش تبیین کند بدعت بودن و زشت بودن و غیر دینی بودن این را و خروجی را بگوید ضد دین است و خلاف است.
بعد می فرمایند هر کسی در چنین روزی که بدعت ظاهر شده اگر کاتم باشم و پنهان کند و حرف نزند و سکوت کند، سکوت عالم منجر می شود و مثل این است که کتمان حقایق وحی باشد و کتمان قرآن و دین می شود.
در قرآن داریم عالمان یهود و نصارا سکوت کردند و باعث شدند تثلیث ظهور پیدا کرده و بدعت در دین گذاشته شد. بعضی از فتاوا گاهی اظهار نمی شود چون ممکن است مردم تقلید نکنند.
إِنَّ الَّذينَ يَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَيِّناتِ وَ الْهُدي‏ مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْکِتابِ أُولئِکَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ يَلْعَنُهُمُ اللاَّعِنُونَ (بقره آیه 159) و  همچنین ایه 174 بقره و سوره آل عمران آیه 167 سوره نساء آیه 37 و آیات دیگر که اشاره دارد به اینکه عالمی که در این نبرد سکوت کند خطر او را تهدید می کند و عذاب دارد.
عملکرد اشخاص در بحث ما مورد نظر نیست چرا که اشاعه فحشاء ممکن است رخ بدهد. رسانه های اظلال به دنبال اشاعه فحشاء هستند و بحث ما در تاسیس سنت حسنه و سیئه است. در بدعت فرد بدنبال بدعت گذاری است.