معاونت پژوهش
جلسه نهم درس فقه رسانه 95-96
کارکردی که می‌تواند یک رسانه را رسانه‌ای دینی کند تا پیام آن دینی باشد، تبیین معروف، امر به معروف و نهی از منکر و زدودن آداب و رسوم جاهلی و اخلاق سکولاریستی است تا در نهایت، معروف را در میان آحاد مردم جامعه نهادینه سازد. فرهنگ دینی برخواسته از آموزه های دینی است.

جلسه نهم 2-8-95

بسم الله الرحمن الرحیم

در ادامه بحث گذشته و با توجه به اینکه بعضی از عزیزان در بحث هدف جزیی تر رسانه دینی و پیامی که رسانه دینی می خواهد در جامعه القا کند عرض شد که وظیفه رسانه دینی، هدایت مردم به سوی فرهنگ دینی است. رسانه دینی مردم را به سوی فرهنگی هدایت می کند که دین آن را پسندیده و خوب شمرده باشد و از آن به عنوان معروف یاد کرده باشد.
تعاریف مختلفی از سوی جامعه‌شناسان در رابطه با فرهنگ شده است. و ما این مباحث را اصل موضوعی دانسته و بنا را بر این می گذاریم که عزیزان نسبت به واژه های مربوط به خود مباحث درس مفهوم شناسی لازم را دارند.
ما هشت تعریف جامع از میان تعاریف مختلف فرهنگ، را مورد دقت قرار می دهیم.
تعریف اول: به مجموعه اعتقادات، ارزش‌ها و اخلاق که رفتار‌ افراد در جامعه متأثر از آن سه است فرهنگ می‌گویند.
تعریف دوم: فرهنگ به مجموعه اعتقادات، ارزش‌ها، اخلاق، آداب و رسوم عرفی یک جامعه گفته می‌شود.
تعریف سوم: فرهنگ،‌ مجموعه آداب و رسوم عرفی یک جامعه است.
تعریف چهارم: فرهنگ عاملی است که به زندگی انسان معنا و جهت می‌بخشد.
تعریف پنجم: فرهنگ مجموعه‌ای پیچیده از دانش‌ها، باورها، هنر‌ها، قوانین، اخلاقیات،‌ عادات و هر آن چیزی است که فرد از جامعه فرا می‌گیرد.
تعریف ششم: فرهنگ عبارت است از آن چیزی که مردم با آن زندگی می‌کنند.
تعریف هفتم: فرهنگ به راهکار‌های شایع موجه در یک جامعه برای رفع هرگونه نیاز واقعی یا غیر واقعی را می‌گویند.
تعریف هشتم: فرهنگ عبارت از یک راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان در یک جامعه است.
عرض شد که قصد ورود به این بحث را نداریم. ما از مباحث اجتماعی و حکومتی و فقهی که فقه رسانه هست را داریم بحث می کنیم.

به نظر کارشناسان  دین بهترین تعریف از میان تعاریف ذکر شده تعریف چهارم است. چون عاملی است که به زندگی انسان معنا و جهت می‌بخشد. اینجا اشکال این است که خود فرهنگ را معنا نکرده بلکه معلول آن فرهنگ که این فرهنگ علت است برای پدید آمدن آن و اشاره به معلول شده که فرهنگ عاملی است که به زندگی انسان معنا و جهت می‌بخشد.

 اما تعریفی که مد نظر جامعه شناسان است، همان تعریف اول و دوم، به ویژه تعریف کامل دوم است یعنی مجموعه اعتقادات، ارزش‌ها و اخلاق و آداب و رسوم عرفی یک جامعه را فرهنگ گویند. آداب و رسوم خیلی دخالت در فرهنگ دارد چون باعث تفاوت اقوام از هم می شود زیرا ممکن است اعتقادات و اخلاق آنها یکی باشد.
وظیفه رسانه دینی فرهنگ‌سازی صرف نیست بلکه وظیفه رسانه دینی، هدایت مردم به سوی فرهنگ دینی است و این بدان معنی است که رسانه دینی مردم را به سوی فرهنگی هدایت کند که دین آن را پسندیده و خوب شمرده باشد و از آن به عنوان معروف یاد کرده باشد. اگر گفتیم معنا و مفهوم فرهنگ یعنی مجموعه اعتقادات، ارزشها، اخلاق آداب و قوانین را فرهنگ می نامیم. وقتی که قید دینی می زنیم یعنی همه اینها باید برخواسته از آموزه های دینی باشد. انچه را که نباید بپذیریم از بدی ها و زشتی ها اینها را مجموعه منکر گویند. فرهنگ وقتی دینی است یعنی همه معروف ها را خوب می داند و عمل بنماید و انچه منکر معرفی می کند اینها از جامعه زدوده بشود. رسانه دینی اگر بخواهد فرهنگ دینی را در جامعه پیاده‌سازی کند، باید یکی از مهم‌ترین اهداف چنین رسانه‌ای، امر به معروف و نهی از منکر باشد.
قرآن کریم زمانی که می‌خواهد پیامبر اکرم(ص) را توصیف کند می‌فرماید: این پیامبر(ص) آمده است تا فرهنگ جامعه را بسازد و این بدان معنی است که رسول خدا(ص) آداب و رسومی که در زمان جاهلیت به عنوان ارزش مطرح بود، به عنوان منکر، بدی و ضد معروف از جامعه می زداید. «... وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتي‏ کانَتْ عَلَيْهِمْ ...» (157 سوره اعراف) بنابراین کارکرد یک رسانه دینی، زدودن آداب و رسوم جاهلی و اخلاق سکولاریستی است. اگر داشتن دختر ننگ بود در جاهلیت ولی پیامبر این منکر را معروف کرد و ارزش داد که در جامعه حضور مثمر ثمر داشته باشد. فرمود خوشبحال آنکه فرزند اولش دختر باشد برکت بر او نازل می شود.
پس کارکردی که می‌تواند یک رسانه را رسانه‌ای دینی کند تا پیام آن دینی باشد، تبیین معروف، امر به معروف و نهی از منکر و زدودن آداب و رسوم جاهلی و اخلاق سکولاریستی است تا در نهایت، معروف را در میان آحاد مردم جامعه نهادینه سازد. فرهنگ دینی برخواسته از آموزه های دینی است. اسراف و تجمل گرایی در رسانه نشان از این است که رسانه، رسانه دینی نیست. ارائه معروف و حاکمیت بخشی به معروف کار رسانه دینی است. روایت از امام باقر(ع) است: «إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ سَبِيلُ الْأَنْبِيَاءِ وَ مِنْهَاجُ الصُّلَحَاءِ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذَاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَكَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ وَ يُنْتَصَفُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ يَسْتَقِيمُ الْأَمْرُ» امر به معروف و نهى از منكر راه و روش پيامبران و شيوه صالحان است و (منهاج: سیستم، فعالیت، سبک و خط فکری است) فريضه و واجب بزرگى است كه ديگر فرايض به واسطه آن بر‌پا و نهادینه مى‏‌شود، راه‌ها امن مى‏‌گردد و درآمد‌ها حلال مى‏‌شود و حقوق پايمال شده به صاحبانش برمى‏‌گردد، زمين آباد مى‏‌شود و (بدون ظلم) حق از دشمنان گرفته مى‏‌شود و كارها سامان مى‏‌پذيرد.
دین برای کار کردن برای آخرت نیامده بلکه آبادانی زندگی دنیا هم با اجرای آموزه های دینی و اقامه فرهنگ دینی میسر است. دشمنان هم وقتی می بینند که شما به این اقتدار رسیدید که هم دنیای آباد دارید و هم رونق بازار دارید و هم عدالت در جامعه حاکم است دیگر دست از دشمنی بر می دارند و به سمت شما جذب می شوند. امور راه الهی و صراط مستقیم قرار می گیرد. رسانه باید سراغ این برود. و این اهداف بالا از طریق امر به معروف تحقق پیدا می کند.
 والحمدلله رب العالمین.
آخرین اخبار

معرفی کتاب «درآمدی بر فقه اجتماعی»

کتاب «درآمدی بر فقه اجتماعی» اثر آقای محمدباقر ربانی؛ مدیر گروه فقه اجتماعی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) می‌‌باشد. ... ادامه مطلب ...

دکتر محسن قمرزاده: به دنبال مرجعیّت بخشی حقیقی قرآن در تمامی ابعاد فقهی هستیم

مدیر گروه پژوهشی فقه قرآن و حدیث مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم‌السلام) دکتر محسن قمرزاده در گفتگوی با خبرگزاری حوزه در راستای آشنایی هرچه بیشتر با این گروه پژوهشی 8 اردیبهشت 1400 گفت و گویی انجام داده است. ... ادامه مطلب ...

جلسه شورای علمی گروه فقه اجتماعی با حضرت آیت الله فاضل‌لنکرانی(دامت‌برکاته)

جلسه‌ی شورای علمی گروه فقه اجتماعی متشکل از اساتید محترم حجج اسلام دکتر خیری، دکتر غفاری‌فر، دکتر ضمیری و دکتر ربانی با حضور رئیس معظم مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام حضرت آیت الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی(دامت‌برکاته) در تاریخ 99/10/29 برگزار گردید. ... ادامه مطلب ...

مراسم تقدیر از برگزیدگان یازدهمین جشنواره پژوهشگران برتر سال 1399

مراسم تقدیر از برگزیدگان یازدهمین جشنواره پژوهشگران برتر سال 1399 روز چهارشنبه 13 بهمن ماه 1399 در مسجد مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام با حضور رئیس معظم مرکز آیت الله حاج شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی دامت برکاته و مدیریت محترم مرکز و معاونت پژوهش مرکز فقهی(با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی ایام کرونا) برگزار شد. ... ادامه مطلب ...

نشست هم‌اندیشی «مدیران مؤسسات و گروه‌های آموزشی و پژوهشی فقه سیاسی»

نشست هم‌اندیشی مدیران مؤسسات و گروه‌های آموزشی و پژوهشی فقه سیاسی با مشارکت گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) و همکاری مراکز حوزوی و دانشگاهی برگزار می‌شود. زمان: پنج‌شنبه 14 اسفندماه 1399 ساعت 13 تا 17
مکان:‌ قم دانشگاه باقر العلوم(علیه‌السلام)


... ادامه مطلب ...

دسته بندی اخبار
اخبار (36)

کرسی‌های علمی ترویجی

نشستهای علمی (1)
هفتاد و دو) بررسی فقهی قرارداد آتی (1)
هفتاد و یک) تلقیح مصنوعی (1)
هفتاد) فقه القرآن و عرصه‌های پژوهش (1)
شصت و نه) فقه اجتماعی در اندیشه فقهای شیعه (1)
شصت و هشت) مذاق شریعت در موضوعات مستحدثه با محوریت فقه پزشکی (1)
شصت و هفت) قواعد خاص تفسیر تنزیلی موضوعی (1)
شصت و شش) مراحل جنین از منظر متون دینی و پزشکی (1)
شصت و پنج) تغییر جنسیت و مسائل نوپیدا (1)
شصت و چهار) فقه اطلاعات و شیوه‌های اطلاعاتی مستحدثه (1)
شصت و سه) بررسی نظریه فهم اجتماعی نص در فقه اجتماعی (1)
شصت و دو) موضوع شناسی ارزهای رمزپایه (بیت کوین) (1)
شصت و یک) افشاگری رسانه‌ای 2 - مفسدان اقتصادی (2)
شصتم) وحدت حوزه و دانشگاه؛ تبیین دیدگاه امام خمینی(قدس‌سره) (2)
پنجاه و نه) مبانی فقهی نفوذ حکم قاضی مأذون (1)
پنجاه و هفت) موضوع شناسی پول و چالش های فقهی آن (1)
پنجاه و هشت) بررسی ابعاد فقهی حقوقی افشاگری رسانه‌ای (1)
پنجاه و پنجم) ظرفیت شناسی اصول فقه موجود در فقه اجتماعی (1)
پنجاه و چهارم) نشست تأملی در مفهوم عدالت جنسیتی در احکام اسلامی (1)
پنجاه وسوم) نشست فقه اجتماعی (2)
پنجاه ودوم) ضرورت و اهمیت فقه رسانه (2)
پنجاه ویکم) فقه و امنیت (2)
پنجاهم)نظام پولی و بانکی در اقتصاد (2)
چهل و نهم) چیستی فقه رسانه (3)
چهل و هشتم)ماهیت شناسی فقه اجتماعی (2)
چهل و شش) فقه النیروز (1)
چهل و پنجم) فقه النیروز (1)
چهل و چهار) نشست ویژگی مکاتب اصولی حوزه (4)

چهل و سوم) نشست کاستی ها و راهکار ها

چهل و دو) نقدی بر کتاب امر به معروف در... (1)
یک)سخنرانی آیت الله مومن درمورد مرکز (2)
چهل و یک) فقه و سبک زندگی 3 (1)
سی و چهار) فقه و سبک زندگی 2 (1)

سی) فقه و سبک زندگی 1

نشست بررسی فقهی نسب و آثار آن در باروری‌‌های مصنوعی (4)

سلسله نشست مقاصد الشریعه

نشست علمی سقط جنین از منظر فقه و حقوق با رویکرد به مسائل نوظهور (1)
نشست علمی تخصصی با عنوان مسئولیت مدنی تخریب محیط زیست از منظر فقه اسلامی (1)
نشست منطقه الفراغ و قانون گذاری (1)
نشست حکم حکومتی و قانون (1)

نشست مرگ مغزی

نشست فقه امنیت

نشست چالش های فقه سیاسی (1)
نشست بررسی فرزند خواندگی در فقه و حقوق (1)
کاربردهای قواعد فقه در سیاست و حکومت (1)
نشست ماهیت فقه سیاسی (1)

چیستی وماهیت فقه رسانه

همایش ها

جشنواره ها

مصاحبه های علمی (3)
کارگاه و دوره آموزشی (1)
سلسله نشست فقه اجتماعی (2)

جلسه اول

جلسه دوم

جلسه سوم

جلسه چهارم

دفاتر

دفتر معاونت پژوهش (1)

دفتر امور پژوهشی

پژوهشگران برتر

شورای پژوهش

دفتر همکاری های علمی و پژوهشی

دفتر شبهه شناسی

خبر

پرسش و پاسخ

معرفي (2)

شوراها

گروه ها (1)
فقه اجتماعی (2)
فقه و حقوق (1)

فقه اقتصادی

فقه هنر و رسانه

اصول فقه

فقه پزشکی

فقه قرآن و حدیث

فقه سیاسی

قواعد فقهی

فقه الثقلین

مجله فقه و اجتهاد

کتابخانه

تقریرات

پشتیبانی سایت

دفتر همکاري‌‌هاي علمي و بين المللي

معرفي دفتر

اخبار (1)

نشست‌‌ها

آخرین کتاب ها