جلسه اول 28-6-95

بسم الله الرحمن الرحیم

در فصل اول فقه رسانه در رابطه با تاسیس و اداره رسانه گفتگو کردیم. اما قصد داریم فصل دوم  فقه رسانه را به فقه پیام و محتوای رسانه بپردازیم. فقه پیام از بایدها و نبایدهای محتوایی رسانه یعنی انچه که واجب است از لحاظ محتوایی رعایت بشود و در خروجی رسانه مد نظر باشد ، و انچه که حرام است و نباید از لحاظ فقهی در خروجی های رسانه دینی مد نظر باشد، خواهیم پرداخت. البته از احکام مستحب و مکروه و مباح  و مجازهای رسانه از لحاظ محتوایی نیز  بحث را دنبال خواهیم کرد .
ما قبل از ورود به این بحث محتوایی چند مطلب را به عنوان مقدمه ورود به مباحث مطرح می کنیم که این مقدمات فضای بحث را تا پایان این فصل و تا پایان سال تحصیلی برای ما روشن می کند.
اول اینکه همان گونه که ما در فصل قبل که در تاسیس رسانه بود به  احکام خمسه تقسیم کردیم همچنین اداره رسانه و تاسیس رسانه را، محتوای رسانه و خروجی رسانه که در اختیار بیننده و کاربر قرار می گیرد نیز می تواند محکوم به یکی از احکام خمسه تکلیفیه باشد. یعنی احکام تکلیفی که تقسیم به 5 قسم می شود. ما در باره محتوای رسانه هم این احکام را داریم و مطالب هست که در خروجی رسانه اگر قرار بگیرد حرام است و خروجی هایی را داریم که رسانه واجب است این کارها را انجام بدهد و یا تبیین معارف است که این مستحب است. تشویق به امور بی فایده مثلا در برنامه ها و حتی در فیلمها  و سریالها و تولیدات رسانه ای و نمایشی و یا غیر نمایشی تشویق به بعض از امور بی اهمیت یا اینکه خود آن امور جزو مکروهات است می شود مکروه.
گاهی هم خروجی رسانه یک امر نه مرجحی است و نه مرجوح اینجا از موارد مباح است که البته با ظرافت درباره پیام های مباح  بحث خواهیم کرد که بعضی از موارد مباح با توجه به مفسده های که دارد از گردونه مباحات خارج می شود .
در برخی تولیدات پیام رسانه ایی جواز به معنا اعم اطلاق می شود ولی جواز به معنای متساوی الطرفین ما کم دارم . بالاخره یا خوبی این برنامه می چربد و یا بدی ان. با دقت در موارد و مصادیق با تشخیص متساوی الطرفین باید بگوییم که اینگونه خروجی ها برای مخاطبان و کاربران رسانه ها مباح است.
این احکام خمسه ای را هم که عرض کردیم برای بیننده ما بحث نمی کنیم بلکه برای تولید کننده داریم بحث می کنیم برای مخاطب در فصل 4 بحث می شود که مخاطب رسانه و کاربر رسانه چه چیزی برایش حرام است و چه چیزی بهره برداریش از این رسانه اشکال ندارد ما برای تولید کننده، اداره کننده از لحاظ محتوایی بحث می کنیم کما اینکه مستحضرید فصل سوم درباره نقش افرینی ها و بازیگران و کارگردانان است . ما الان احکام مکلفین و تولیدکننده محتوا را دنبال می کنیم چه برنامه ایی تلویزیونی و رادیویی و سایتها و دیگر رسانه ها این محتوا باید چگونه باشد و چه باید ها و نباید هایی داشته باشد و ما به مخاطبان کار نداریم و این بحث فقه رسانه مفصل است.
به عنوان مثال در یک برنامه گفتگو محور این محتواییکه میخواهد از این رسانه پخش بشود و از خروجی رسانه بیرون¬اید این چه بایدها و نبایدهایی باید داشته باشد.
دوباره این 4 فصل مد نظر خود را بازگو می کنیم. حال ممکن است بگویید که چرا 4 فصل و کمتر یا بیشتر نیست. بله در هر دو طرف کم و زیاد ممکن است اشکال شود. بله در فصل گذشته ما به تاسیس و اصل تشکیلات اداره رسانه پرداختیم و الان به موضوع پیام رسانه و در فصلهای بعد به نقش پیام رسانان و مدیران و در نهایت به وظیفه ای که مخاطبان رسانه ها دارند می پردازیم. والحمدلله رب العالمین