ضمن تشکر از برادران و خواهران محترم، تشکیل این جلسه براي اين است که مقداری راجع به مرکز تخصصی ائمه اطهار(عليهم السلام) که از سال 1383 بنیان این مرکز گذاشته شده و یکی از زیرمجموعه‌های مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) است، نکاتی را بیان کنیم و چنانچه سؤالاتی هم باشد، در پایان عرض خواهم کرد.

پس از اینکه در سال 1376 برای اولین بار در حوزه‌ی مقدسه، این مرکز فقهی أئمه أطهار(عليهم السلام) توسط مرجع بزرگ شیعه؛ حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی(رضوان الله تعالی علیه) بنیان گذاشته شد و مباحث تخصصی و عمیق فقه، مورد هدف واقع شد، تربیت مجتهدان و فقهای زمان شناس در راستای برنامه‌ی این مرکز قرار گرفت. در همان زمان یکی از دغدغه‌های بزرگ ایشان این بود که حوزه‌ی علمیه باید هر چه بیشتر با مسئله‌ی امامت و مسائل کلام و علم کلام ارتباط داشته باشد.

ایشان قبل از اینکه این قضایای امروز از جمله داعش و شبهات وهابیت و حملاتی که به مکتب شیعه و اهل‌بیت می‌شود پيش آيد، این ضرورت را احساس کردند که باید در کنار تربیت فقها، افرادي متخصص در مسئله‌ی امامت داشته باشیم. متخصصینی که مسلّط بر مبانی کلامی، رجالی، تفسیری، تاریخی و حدیثی اهل‌سنت باشند و بتوانند با تسلط بر کتب آنها، از شبهاتی که نسبت به مکتب اهل‌بیت(علیهم السلام) وارد می‌شود دفاع کنند.

تشخیص این موضوع، آن هم در آن زمان، یک امر بسیار مهمی بود. این از ویژگی‌های آن مرجع بزرگ بود که همیشه جلوتر از زمان حرکت می‌کرد و ضرورت‌های آینده را خوب تشخیص می‌داد. همانطور که در مورد مباحث اجتهادی و فقهی ایشان تشخیص داده بود که اگر اقدام به این مرکز فقهی نکنند در آینده با کمبود مجتهدین و فقها در حوزه‌ها مواجه خواهیم شد. این ضرورت را در مورد مسائل کلام و خصوصاً بحث امامت و امام شناسی نيز تشخیص دادند و دستور دادند که گروهی و برنامه‌ای هم برای این جهت تدوین شود.

همان زمان از فاضل بزرگوار و محقق ارزشمند؛ حجة الاسلام و المسلمین جناب آقای حبیبی‌تبار تقاضا شد که این برنامه را پایه‌ریزی کنند و با جمعی از فضلای ارزشمند برای این مباحث امامت با برنامه‌ی مدوّن، کاری انجام شود. به مرور این برنامه تنظیم شد. از محقق ارزشمند حضرت حاج شیخ نجم‌الدین طبسی دعوت به عمل آمد و ایشان هم سال‌ها با برنامه‌ی بسیار دقیقی که داشتند عده‌ی قابل توجهی را تربیت کردند. آرام آرام تأسیس اين مرکز تخصصی تربیت محقق مذاهب اسلامی شکل گرفت که امروزه به صورت رسمی در حوزه‌ی علمیه از میان طلاب با استعداد پذیرش کرده است. امسال اين گروه سوم است که در خدمتشان هستیم و در این مجموعه حضور دارند.

هدف این است که در این زمان معاصر که حمله‌ به مکتب اهل‌بیت بسیار گسترده و با برنامه‌ریزی و سازماندهی شده است، همانطور که شما اطلاع دارید امروز سازمان‌های امنیتی در دنیا به دنبال طراحی علیه مبانی شیعه هستند، افرادی از علمای وهابی یا افراد دیگر را اجیر کرده‌‌اند که شبهه افکنی کنند و با طرح شبهه در میان شیعیان و جوان‌های شیعه اینها را از مکتب اهل‌بیت دور کنند. البته هدف آنها به صورت کلان مطرح است.

شیعه‌هراسی یکی از اهداف مهم آنهاست، اسلام هراسی یکی از اهداف کلان آنهاست و ما امروزه مواجه هستیم که سایت‌های فراوانی فقط برای همین مسئله تشکیل شده است.

بنابراین باید در این حوزه‌ی علمیه مراکزی باشد، بخش‌ها و مدارسی باشد، گروههای مختلفی باشند که این شبهه‌ها و توطئه‌ها را رصد کنند و پاسخ دهند.

در مجموعه‌ی مرکز تخصصی ائمه اطهار(عليهم السلام)، ابتدا آن فضلایی که چند سال کار کرده‌‌اند که کار اصلی‌شان هم آموزشِ پژوهش‌محوری بود، اینها در همان زمان بعد از گذشت چند سال، بیش از 50 پژوهش را ارائه کردند که برخی از آنها هم به چاپ رسیده و از کتاب‌های ارزشمند و سودمند است.

رفته رفته در همین مرکز تخصصی ائمه اطهار(عليهم السلام) عناوین و سرفصل‌های دقیق‌تر، مورد نیاز و ضروری‌تر مطرح شده، هم مباحث تفسیری را کار می‌کنند و هم مباحث رجالی را کار می‌کنند. یعنی الآن در میان فضلایی که اینجا هستند، اینها با کتب رجال اهل‌سنت، مبانی رجالی آنها، کتب تفسیری آنها، مبانی تفسیری آنها، کتب حدیثی آنها، مباحث اعتقادی و تاریخی آنها بسیار مسلّط هستند.

در ترم اول سال 93 ـ 94 مباحثی که اینجا انجام شده، در حدود 16 عنوان بوده، بحث تفسیر قرآن، مهدویت، فقه مقارن، تاریخ کلام فریقین، عقاید خاص شیعه، مباحثی که مربوط به فرق انحرافی است، امام شناسی، کتابشناسی و مبانی رجالی شیعه، مبانی و منابع تفسیر فریقین، کتابشناسی کلام فریقین، تاریخ حدیث، در همین ترم اول در 16 عنوان در 195 جلسه برگزار شده.

در ترم دوم که تا به حال حدود 140 جلسه‌ی آن برگزار شده، در 21 عنوان کلاس‌ها اینجا مطرح است.

واقعاً این یکی از نقاط قوّت و جهات تحوّلی حوزه است. ما در حوزه‌ی مقدسه خودمان قبل از این ده سال گذشته، چنین مراکزی که مباحث اعتقادی، تفسیری، کلامی، رجالی، تاریخی، حدیثی، به صورت آموزشی مطرح باشد نداشتیم. ما شخصیت‌های بزرگی در حوزه داشتیم که متبحر در حدیث و کلام بودند، ولی به صورت برنامه‌ی شخصی، مطالعات شخصی و پژوهشهای شخصی خودشان بوده است. اما در خودِ حوزه، مرکز معيني نبوده که فضلای علاقمند به این بحث‌ها، بتوانند از این بحث‌ها استفاده کنند. ولي بحمدالله یکی از جهات تحولی حوزه اين است که در این دهه‌ی اخیر این مرکز و برخی از مراکز دیگر در این مباحث کار می‌کنند، تلاش می‌کنند و بحث‌های خیلی خوبی را دنبال می‌کنند.

در واقع یک احیایی برای اعتقادات شیعه شده است. اینگونه مراکز فقط به عنوان یک مرکز دفاعی از شیعه مطرح نيستند که فقط پاسخ شبهات جاهلین و جهّال را بدهد، واقعاً از درون منابع گسترده و ارزشمند شیعه، دُرَر اعتقادی، آن حقایق و معارف ناب بیرون می‌آید.

بالأخره امروز همه می‌دانند و این امری غير قابل انکار است که دنیا به سمت مکتب اهل‌بیت(ع) توجه پیدا کرده است. قدرت‌های جهانی، سیاستمداران، مراکز علمی و دانشگاهی بین الملل، اینها همه به سمت مکتب اهل‌بیت(ع) توجه خیلی خاصی پیدا کرده‌‌اند. درست است امروز یک عده‌ای علیه ایران تبلیغ می‌کنند، که بگويند ایران به دنبال گسترش نفوذ سیاسی خودش در منطقه است، اما اینها باید بدانند قبل از هر چیزی، ایران از طریق این انقلاب و مکتب اهل‌بیت(ع) نظامش به دنیا صادر شده، معارف و حقایقي که مبتنی بر مکتب اهل‌بیت(علیهم السلام) است.

لذا در خیلی از مراکز دنبال این هستند که افرادی که متخصص باشند، بیایند برای ما بیان کنند. ما با برخی از کشورها مثل مالزی، اندونزی و هند ارتباطاتی داریم، تا یک حدّی این مباحث مطرح می‌شود، حتی در افغانستان که مرکز فقهی بسیار معتنابهی داریم قرار است درسهایی که در این مرکز تخصصی أئمه أطهار(علیهم السلام) مطرح می‌شود اینها را ضبط کنند و به آنجا بفرستیم و آنجا هم استفاده کنند.

این مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع) یک چارچوب و چارت بسیار مشخص و منظمی دارد.

ریاستش با جناب آقای حبیبی‌تبار است که خودشان از فضلا و محققین ارزشمند هستند، دارای یک شورای پژوهشی بسیار خوب است، دارای یک شورای آموزشی بسیار خوب است. همچنین یک شورایی مربوط به فضای مجازی است که درس‌های این مرکز در فضای مجازی قرار داده شود، شبهات بررسی شود و همچنین کارهای فراوان دیگری که انجام می‌شود. این فضای مجازی تا به حال 25 مقاله ارائه کرده، 20 شبهه را جواب داده، کتابشناسی را در 40 عنوان کتاب انجام داده، در حدیث پژوهی حدود 15 حدیث را پژوهش کامل کردند و این هم مورد استفاده هست و بازدید کنندگان فراوانی هم دارد.

نکته‌ی مهم این است که در کنار کارهای آموزشی و پژوهشی که در این مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع) -که یکی از زیرمجموعه‌های این مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) است، اما در بخش اعتقادات و کلام مشغول به کار و فعالیت است-، انجام مي‌‌شود؛ همایش‌های بسیار خوب و به موقعي است که در این مرکز تخصصی انجام شده است. تا به حال 16 عنوان همایش بوده، این همایش‌ها موضوعات بسیار خوبی بوده، 15 نشست علمی با موضوع «مفهوم شناسی سلفیه» بوده، «تاریخ تفکر سلفی‌گری»، «جریان شناسی سلفی‌گری».

بايد توجه داشت که این داعش، که در این زمان یکی از خطرها برای مجموعه بشریت است، نه فقط برای ایران، اسلام یا شیعه و اهل‌سنت،‌ داعش مجموعه‌ای است که برای مجموعه‌ی بشریت خطر است، همانطور که خود اسرائیل خطری برای مجموعه بشریت است، اين داعش مدعی است که می‌خواهد طبق سلف پیش برود، فقه سلف، اعتقادات سلف. ادعایش این است.

لذا باید اینجا برنامه‌هایی گذاشته شود برای تبيين مسئله‌ی سلفیّه، اصلاً سلفیه چه کسانی بودند و چه کسانی هستند و چه اعتقاداتی دارند؟ با لطف خدای تبارک و تعالی و همّت آقایانی که در این مجموعه هستند جلسات بسیار خوبی گذاشته شد و استقبال بسیار خوبی از سوي طلاب و فضلا شد، که معلوم بود اینها دنبال چنین جلساتی هستند، مطالبي راجع به خود مفهوم شناسی سلفیه، تاریخ تفکر سلفی‌گری، جریان شناسی سلفی‌گری، جریان شناسی وهابیت، یا بررسی فقهی جریان‌های تکفیری.

در مورد داعش و جریان‌های تکفیری که در زمان‌ معاصر به وجود آمده، جلساتی داشتیم که بررسی فقهی آنها انجام شد، یا توسط بعضی از اساتید برجسته‌ی الازهر مصر که همین جا آمدند مورد بررسي قرار گرفتند.

این خاطره را عرض کنم که وقتی می‌خواستیم این ساختمان را بسازیم، صحبت‌ها و پیشنهادات مختلفی بود.

مرحوم والد ما(رضوان الله تعالی علیه) می‌فرمودند حوزه و قم باید یک مرکزی داشته باشد که اگر روزی از علمای بزرگ الازهر به اینجا آمدند، ببینند که عظمت اینجا کمتر از آنجا که نیست، بلکه بیش از آنجاست. این مسئله اتفاق افتاد و یکی از علمای بزرگ الازهر وقتی برای ملاقات با بنده آمده بود، گفت من وقتی آمدم خیلی تعجب کردم و فکر نمی‌کردم که حوزه‌ی علمیه قم اینقدر تحوّل پیدا کرده باشد، در ذهنم بود که مثل 50 سال قبل یک گروهی در مسجد می‌نشینند و کتابی را بحث می‌کنند و تمام می‌شود. ولی در این مرکز می‌بینم که این همه مباحث ضروری، جدید و مورد ابتلای مسلمین مدّ نظر شما و محققین شماست. کتابخانه مرکز را دیده بود خیلی تعجب کرده بود.

علی أیّ حال به برکت همین مرکز تخصصی ائمه اطهار(عليهم السلام) و این دوستانی که در مباحث کلامی و اعتقادی کار می‌کنند، اساتید برجسته‌ی الازهر در این یکی دو سال اینجا زیاد رفت و آمد داشتند.

امروز باب مراوده‌ بین حوزه‌ی قم و الازهر مصر باز شده است. حتی یکی از کتاب‌ها و تحقیقات بسیار خوبی که ما در این مرکز ارائه دادیم؛ استدلال ائمه‌ی معصومین(عليهم السلام) به قرآن کریم است که در دو جلد منتشر کردیم، که کاش اینجا در دسترس بود، آقایان هم ملاحظه می‌کردند، به نام «تمسّک العترة الطاهرة بالقرآن الکریم»، ائمه‌ی ما در هر مسئله‌ی فقهی که به قرآن استدلال کرده‌‌اند در این دو جلد آمده است. این دو جلد توسط محقق بزرگوار آقای حاج شیخ جعفر طبسی تحقیق و نگارش يافته و منتشر شد. وقتی هم این کنگره‌ی «مبارزه‌ی با جریان‌های تکفیری» در قم برگزار شد ما به تمام اینها یک دوره از این را إهدا کردیم.

وقتي اين کتاب را به یکی از علمای الازهر هدیه کردم، بسیار تعجب کرد! به او گفتم آیا با این وجود دیگر جایی برای این باقی می‌ماند که وهابی‌ها بگویند شیعيان، قائل به تحریف قرآن هستند؟ ما به قرآن، بیشتر تمسک کردیم یا علمای شما؟ ائمه‌ی ما بیشتر به قرآن تمسک کردند یا علمای اربعه‌ی شما؟ به همین صراحت به او گفتم و این مسئله را قبول داشت.

به برکت همین مراکز جدید، مثل مرکز تخصصی ائمه اطهار(عليهم السلام)، باب مراوده با این علمای بزرگ الازهر و سایر بلاد، از لبنان و بعضی کشورهای دیگر باز شده، اینها رفت و آمد می کنند و حالا اگر این مراکز نبود، اینها در قم می‌آمدند، چه چیز داشتیم به اینها بدهیم؟
امروز تحقیقات و پژوهشهای خیلی خوبی مطرح می‌شود. یکی دیگر از پژوهشهایی که انجام دادیم؛ موسوعه‌ای درست کردیم به نام «موسوعة عقاید الائمة الاطهار(علیهم السلام)»، که فعلاً دو جلد آن چاپ شده، که اگر خداوند توفیق بدهد حدود 15 جلد می‌شود، که در آن عقاید ائمه‌ی معصومین را بیان کردیم. اینکه در مورد توحید، علم خدا، قدرت، حیات خدا، اوصاف خدا، کمالیه، جمالیه، جلالیه، چه مي‌‌گويند؟ آنجا عین عبارتهای ائمه(ع) آورده شده است. یعنی هر کسی بگوید امام صادق(ع) چه اعتقادی در مورد توحید داشته، در این کتاب آمده است.

اینها را اینجا تحقیق و پژوهش کردیم. البته اينها برخی از پژوهشهای اینجاست، پژوهشهای بسیار خوبی شده و باز هم در صدد هستیم که انجام شود.

این ارتباط، از برکات این مرکز است، نقش علمای دین در وحدت اسلامی، نقش برجسته‌‌اي است.

یک مفتی از رومانی به اینجا آمده بود و جلسه‌ی برگزار کرد. «تاریخچه‌ی جریان‌های تکفیری»، یا «ظرفیت محبت اهل‌بیت(علیهم السلام) در وحدت اسلامی» که توسط حسین برکه از فلسطین انجام شد. راجع به عقاید دیوبندی‌ها باز اینجا جلساتی داشتیم.

اینها همایش‌هایی است که در اینجا انجام شده، که حدود 16 همایش علمی و مباحث علمی در آن مطرح شده است. ما امیدواریم که إن شاء الله این مرکز روز به روز مباحث بسیار قوی‌تر، پژوهشهای بسیار عمیق‌تر و دانش پژوهان بسیار خوبی در خودش جای دهد.

ما در این مرکز بخشی را به طلاب خارجی اختصاص دادیم؛ فضلای هندی، فضلای افغانی و پاکستانی، و علت این امر هم اینست که بعضی از علمای بزرگ افغانستان، در جلسه‌ای که با بنده داشتند از من این مسئله را خواستند و گفتند امروز در افغانستان با هجوم شبهات در میان جوان‌ها مواجه هستیم و به فضلایی نیاز داریم که در قم تربیت شده باشند و اینها بتوانند پاسخگو باشند.

همین مرکز تخصصی این افراد را تربیت کرده و طبق گزارشي که از اساتيد تهيه شده، بسيار امیدوارند که اینها إن شاء الله در آینده منشأ آثار فراوانی شوند.

واقعا در اين مجموعه، جمعي از فضلا و بزرگواران مشغول به فعاليت هستند و با یک اخلاص کار می‌کنند. حتی ما در این مجموعه در کنار کتابخانه تخصصی فقه و اصول، یک کتابخانه تخصصی کلام داریم که در مباحث مربوط به امامت، کتابخانه‌ی غنی‌ای است، تمام کتابهای مربوط به اهل‌سنت که مورد نیاز محققین است، در این کتابخانه موجود است. این مختصری از فعالیت‌هاست.


پرسش) مهمترین دغدغه‌ی علمای اسلام، خطر غرب و هجوم افکار غربی تحت عناوینی مثل مارکسیسم و لیبرالیسم و سکولاریسم و ... بوده و مراکزی همچون مرکز ائمه اطهار(ع) در این مسئله چه تمهیداتی داشته و در آینده خواهد داشت؟

پاسخ) يکي از عناوین دروس اين مرکز، فقه مقارن است، کلام مقارن هم داریم. طبیعی است در فقه و کلام مقارن، باید انظار مهم حقوقی و اعتقادی مطرح روز بیان شود و قاعدتاً اینها مطرح می‌شود.
ولی یک وقتی صحبت این بود که حتّی ما یک نقدی نسبت به اعتقادات یهودیت و مسیحیت مطرح کنيم. این را هم در برنامه داریم ولو فی الجمله یک زمانی انجام شد. در شبهای پنجشنبه در دفتر یک برنامه‌ای داریم که از زمان مرحوم آقا هم بوده، محققینی دعوت می‌شوند، گاهی اوقات اعتقادات مذاهب غیر اسلامی مثل یهودیت و مسیحیت را هم مطرح کرده‌‌اند و آنجا هم برنامه هست.

البته کار ما فعلاً به صورت گسترده در تربیت محقق مذاهب اسلامی است، اما نسبت به آن هم بی‌توجه نیستیم و امیدواریم إن شاء الله در برنامه‌ی گسترش ما قرار گیرد.

پرسش) ضمن تشکر و خسته نباشيد؛ راجع به اینکه حلقه‌ی وصل اسلامی شدن علوم، ارتباط حوزه و دانشگاه است، مرکز تخصصی ائمه اطهار(ع) در مورد ارتباطش با دانشگاه چطور عمل کرده؟ آیا پژوهش‌هایی که اینجا انجام می‌شود، مثل دانشگاه بر اساس شیوه‌ی ISI هست یا نه؟ پژوهشهای اینجا چطور ارزیابی و ارائه می‌شود؟‌

ج) ما نمی‌توانیم بگوئیم الآن یک ارتباط محکمی با دانشگاه‌ها داریم، چون اینقدر ظرفیت‌های درون حوزوی فراوان است که باید ابتدا به اینها بپردازیم. اما با دانشگاه‌ها بی‌ارتباط هم نیستیم. یک وقتی دانشگاه امام صادق(ع) راجع به بعضی از پژوهش‌ها با این مرکز ارتباط برقرار کرد و خواستند بعضی از پژوهشهای مرکز ما را به عنوان متن درسی‌شان قرار دهند.

گاهی اوقات با بعضی از مهندسین در رشته‌ی معماری جلساتی داشته‌‌ایم، یک بحث‌ها و ارتباطات پراکنده‌‌اي بود، ولی به صورت منسجم و مدوّن نداریم.

علت هم اين است که فعلا اینقدر ضرورت‌ها و اولویت‌های دیگر وجود دارد، که فرصت پرداختن به اينها نيست، اما این هم جزء اهداف ما هست که إن شاء الله در آینده بتوانیم با اینها ارتباط بیشتری داشته باشیم. ولی الآن اساتید اینجا مخصوصاً همین اساتید مرکز تخصصی، در بعضی از دانشگاه‌ها حضور پیدا می‌کنند، سؤالات دانشجویان را جواب می‌دهند، جلسات علمی‌شان را خوب برگزار می‌کنند. تا این اندازه ارتباط هست.

پرسش) در خصوص بحثهای روز که به وقوع پیوسته؛ اینجا یک سری مسائلی هست، مثل بحث قاعده‌ی نفی سبیل، که در بحث فقه حکومتی مطرح می‌شود که بر اساس آن ما مبنای سياست خارجی را هم می‌توانیم ببندیم، و علما هم به دولت می‌دهند و ...

چند تن از مراجع عظام عنوان کرده‌‌اند که عمره واقعاً لازم نیست، حتی يکي از مراجع در درس خارج عنوان کرده‌‌اند که ما خیلی چیزها را نمی‌گوئیم، ولی در مسجدالحرام به ما توهین می‌شود و به نام هم توهین می‌شود، در خیلی جاها مطرح نمی‌کنیم ولی با این همه توهین، آيا باید به عمره برویم؟

آیا می‌شود این قواعد را بست و به دولت ارائه داد و یا خود علما بیایند ترجمه کنند، واقعاً آیا ضرورتی دارد که هر روز عربستان را بر علیه خودمان مسلط‌‌تر کنيم؟

پاسخ)  این موضوع دیگری شد.

پرسش) الآن بحث اتفاقی که در فرودگاه جده افتاده،‌ این جک‌ها و طنزهایی که درست کردند و این نگاه بدِ مردم ما نسبت به مردم عربستان باید چه شکلی داشته باشد؟ آیا این نگاه باید به دولت و حکومت سعودی باشد یا آن مردم عرب هم شامل می‌شوند؟ حالا مسلمینی که در حجاز زندگی می‌کنند، وضع‌شان با حکومت آل سعود و آل خلیفه فرق می‌کند، ولی الآن مردم ایران نگاهشان به این سمت می‌رود و جوک‌‌هایی درست می‌کنند و در فضای مجازی رواج مي‌‌دهند که راجع به اعراب هست، این تفکیک چطور باید انجام شود و حوزه برای این تفکیک چه برنامه‌ای دارد؟

پاسخ)  در این حادثه‌ای که متأسفانه این اواخر در فرودگاه جدّه اتفاق افتاد و همینطور هتک حرمت‌هایی که به صورت متفرّقه در همان فرودگاه یا در مدینه یا در مکه به روحانیّون ما و یا به مردم ما و یا به شیعه روا مي‌‌دارند، خصوصاً در قبرستان بقیع که در این سال‌های اخیر، افرادی را قرار داده بودند که واقعاً نسبت به زائری که آنجا حضور پیدا می‌کرد با کمال بی‌احترامی اهانت می‌کردند و او را هتک می‌کردند، مجموعاً حوادث مختلفی در این قضیه‌ی عربستان وجود دارد.

اولاً بعد از آن کشتار فجیعی که در زمان امام(رضوان الله تعالی علیه) در عربستان به وجود آمد و امام رسماً این حج را که یک واجب بسیار مهم بود، در آن زمان تعطیل کردند، قبح این حادثه و زشتی آن کمتر از آن کشتار نیست. واقعاً احساسات همه‌ی ایرانی‌ها، همه‌ی علما، بزرگان و مسئولین را جریحه‌دار کرده است.

حالا چه این کار، یک کار برنامه‌ریزی شده باشد که بگوئیم توسط بعضی از روحانیون وهابی از خدا بی‌خبر آنها تنظیم شده بوده، یا اینکه اشخاصی این کار را کرده باشند، که اگر دولت عربستان هم بگوید اشخاص خودشان از پیش خودشان این کار را کرده‌‌اند، سؤال این است که چطور در این 35 سال چنين اتفاقي نيفتاده بود؟ این عمل واقع نشده، الا اینکه خود حکومت عربستان با ایران و شیعه دارد ابراز دشمني می‌کند. این نیست إلا اینکه بعضی از امام جماعت‌های واقعاً بی‌تقوا و خارج از مرز اسلامی و خارج از حدود و ضوابط اسلامی، در نمازهای جمعه‌شان بدترین اهانت‌ها را مطرح می‌کنند.

من همین جا عرض می‌کنم این خبری که امام جماعت مسجد الحرام؛ سدیس که از قرّاء معروف آنجا هم هست، مطالب بسیار سخیفی را علیه ایران و شیعه مطرح کرده، این حرف‌های او کمتر از آن عمل زشت مأمورین فرودگاه جدّه نیست. آنچنان صحبت کرده و به صورت شیطانی مطالبی را مطرح کرده، که مردمی که پای این صحبت‌ها می‌نشینند تحریک می‌‌شوند.

شخصي می‌گفت اگر آن روز که سدیس(دو سه هفته قبل) به ایران و شیعه حمله کرد، اگر یک شیعه آنجا نشسته بود شاید او را قطعه قطعه می‌کردند. من در سخنرانی کرج گفتم علمای اهل‌سنت دنیا مخصوصاً ایران، باید یک موضع‌گیری کنند. گفتم این آدم، قاری قرآن هست، اما مصداق آن آیه است که «لا یزید الظالمین إلا خسارا»، این از آنهایی است که قرآن جز خسارت برای او اثری ندارد.

اینها همه هست، یعنی بحث این نیست که یک شخصی روی غلبه‌ی شهوانی و شیطانی خودش یک غلطی را انجام داده، به قول ما طلبه‌ها باید موضوع یک مقداری روشن شود. خود آخوندهای وهابی آنجا، حکومت آنجا، اینها مجموعاً امروز در مقابل ایران و مکتب اهل‌بیت یک موضع خیلی روشنی گرفته‌‌اند.

این اصل قضیه که تا به حال مسئولین ما، بزرگان و مراجع ما موضع‌گیری‌های بسیار خوبی کرده‌‌اند و باید واقعاً قبح کار اینها هر چه بیشتر در دنیا مطرح شود، یعنی عربستان با این کارش یک اعتبار بسیار ضعیفی هم که در دنیای اسلام داشت را از دست داد.

امروز دیگر این عنوان خادم الحرمین الشریفین، برای عربستان یک دروغ است، امروز هیچ عاقلی و هیچ مسلمانی در دنیا با توجه به این حرکات، در کنار این شنائت‌ها و این زشتی‌ها، حمله‌ای که به یمن کرده و کودکان و زن‌ها و بی‌گناهان را مورد هدف قرار داده، او را به عنوان خادم الحرمين الشريفين نمي‌‌داند. این چیزی است که اصلاً قابل توجیه نیست. بسیار تشبیه دقیق و صحیحی را رهبر معظم انقلاب داشتند که فرمودند کار اینها مثل حمله‌ی اسرائیل به غزه است.

یک کشوری مثل عربستان که سال‌ها خودش را به انواع و اقسام سلاح‌ها مجهز کرده است، به مردم بی‌گناه یمن اینطور حمله می‌کند و خون‌های ناحق را می‌ریزد. ما که تردید نداریم که عربستان در این کار شکست می‌خورد، ولی رسانه‌های ما و رسانه‌های دنیا باید هر چه بیشتر بی‌اعتباری عربستان را نسبت به حرمین شریفین روشن کنند. اینها صلاحیّت این را مسلّما ندارند. این از این بُعد قضیه، که البته نکات دیگری هم هست.

اما راجع به مسئله‌ی رفتنِ به عمره؛ در خودِ حج واجب فقهای ما فتوا می‌دهند که اگر رفتن به حج واجب، مستلزم یک ترک واجب أهم باشد، یا مستلزم یک انجام حرام باشد، این شخص اصلاً مستطیع نیست، حتي برخي فقها مثل مرحوم سيد در عروه مي‌ فرمايد اگر هم به حج رفت از حجة الاسلام اصلاً کفایت نمی‌کند. الآن در حج واجب، با همین شرایطی که الآن هست، چند عنوان فقهی وجود دارد، خوف خطر وجود دارد. در سفرهای دیگر ما فقط در یکجا در فقه استثنا داریم که با وجود خوف خطر و ضرر، باز رفتنش استحباب دارد و آن زیارت قبر امام حسین(ع) است، اما در جاهای دیگر اگر خوف خطر باشد، حتّی این سفر، از سفر مباح خارج می‌شود، حتّی نمازش هم دیگر نمی‌تواند نماز شکسته بخواند، بلکه باید نمازش را تمام بخواند. این یک عنوان است.

خطر الآن واقعاً جدی است، خطر جانی و عِرضی هر دو وجود دارد. البته در زمان حجّ واجب هم اگر این شرایط باشد و عربستان این مسائل را حل نکند، باز همين مسائل مطرح است.

از طرف دیگر موجب وهن ملت ایران هست، اسلام نه تنها اجازه نمی‌دهد که مسلمان و شیعه نباید مورد حقارت و تحقیر قرار بگیرد، اصلاً انسان، در اسلام کرامت دارد و کرامت انسانی نباید خدشه‌دار شود. حالا مسلّما این موجب وهن خواهد شد. این هم یک عنوان دومی است که وجود دارد. البته اینها در مورد حج واجب است.

در عمره که مسئله خیلی روشن است؛ ما از قواعدی که به صورت مسلم در فقه‌ داریم این است که هیچ مستحبی نمی‌تواند با هیچ واجبی تزاحم کند. حفظ جان و عِرض و ناموس، از چیزهایی است که بر انسان واجب است. نمي‌‌توانيم بگوئیم این مستحب را انجام بدهیم ولو مستلزم ترک واجب شود، مستحب با حرام هم نمی‌تواند مزاحمت کند. اگر انجام یک مستحبی مستلزم انجام حرام شد، اینجا هم می‌گویند این مستحب از استحبابش خارج می‌شود.

می‌خواهم این را عرض کنم که در فرمایش شما بحث مسائل مادی یک طرف است، که ثروت بزرگی از ایران منتقل می‌شود، با این شرایط اصلاً استحبابش معلوم نیست، یعنی مسلم این استحباب از استحباب خودش خارج می‌شود. اگر واقعاً شرایط مقداری شدیدتر از این شود، ممکن است که فتوای به حرمت هم داده شود. یعنی الآن زمینه و ضوابط در نزد فقهای ما برای فتوای به حرمت وجود دارد، منتهی یک مقداری تأمل شده تا اینکه ببینیم عکس العمل آنها چیست؟

اما یک نکته‌ای را عرض کنم که مردم عزیز ما مراقبت کنند، ما چون در اسلام می‌گوئیم فرقی بین عرب و عجم نیست، دشمن ممکن است از این فضاهای مجازی و غيره استفاده کند، دعوای بین عرب و عجم درست کند.

اصلاً نباید اینها مطرح باشد. یک گروه وهابی در عربستان هستند که دشمن شیعه هستند، اینها را باید مدّ نظر قرار دهیم، ما نمی‌خواهیم بگوئیم هر کسی که در عربستان هست با او دشمن هستیم، حتی در آنجا اهل‌سنتی هستند که افراد بسیار معقول و محترمي هستند، آدم‌های خوبی هستند، غیر از اینکه شیعیان زیادی هم آنجا حضور دارند. بنابراین مردم عزیز ما باید به این جهات هم توجه داشته باشند. برخی از این جوک‌ها و نوشتارها و تعابیری که می‌شود را مراقبت کنند که اصلاً به کرامت خود ما این تعابیر ضربه می‌زند.

ما باید درست به آن موازین شرعی، انسانی و روی همان موازین پیش بیائیم. این حقّ مردم ماست که عقوبت و مجازات این افراد را مطالبه کنند، این حق مردم ماست که از مسئولین بخواهند به صورت جدّی نگذارند این قضیه دستخوش مسائل سیاسی و مرور زمان قرار گیرد، باید هر چه زودتر این افرادی که این عمل شنیع را انجام دادند مورد عقوبت و مجازات قرار گیرند و این کفایت نمی‌کند، باید دولت عربستان از مجموعه‌ی ملت ایران عذرخواهی کند، آن هم نه یک عذرخواهی ظاهر سیاسی، بلکه کاشف از این باشد که قبح عمل خودشان را خیلی روشن اعلام کنند. چون در عذرخواهی هم یک وقت ممکن است بگویند باید به اینها توجهی در روابط نداشته باشیم، نه! اصلاً باید قبح این کار را اعلام کنند، یعنی باید کاری کنند که ملت ما اطمینان پیدا کنند که دیگر چنین اعمالی تکرار نمی‌شود و تا ملت اطمینان پیدا نکنند، به نظر من رفتن عمره از استحباب خودش خارج می‌شود و نمی‌توانیم بگوئیم عنوان استحباب را دارد.

پرسش) درباره خروجی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) نظرتان چیست؟ نظرات شخصیات بزرگ حوزوی و دانشگاهی هم که تا حالا بوده را بیان بفرماييد.

پاسخ) در بخش مرکز فقهی می‌توانم به جرأت بگویم از سال 76 تا کنون که این مرکز فقهی مشغول به کار است؛ حداقل حدود 50 مجتهد یا قریب الاجتهاد تربیت کرده‌‌ایم. شما بدانید تربیت یک نفر به عنوان مجتهد، چیز کمی نیست، خیلی مسئله‌ی مهمی است. یکی از بزرگان حوزه به من می‌فرمود اگر پنج نفر هم تربیت کرده باشید کافی است.

مدرّسین خوبی را به حوزه علمیه تحویل داده‌‌ایم، امروز دانش‌پژوهان و فضلای این مرکز، کرسی‌های تدریس بسیار خوب 200 نفره، 300 نفره در سطوح عالی حوزه دارند. یعنی اگر مجموعه‌ی مدیریت حوزه می‌خواست یک مرکز تربیت مدرس برای حوزه داشته باشد، فکر نکنم می‌توانست که یک آثار این چنینی و خروجی این چنینی داشته باشد.

همین جا اشاره کنم، در مرکز فقهی‌ای که در مشهد داریم، در دو سال گذشته 200 نفر برای استادی در حوزه‌ی مقدسه مشهد ثبت نام کرده بودند، از آن دویست نفر ظاهراً حدود 40 -50 نفر انتخاب شدند، و از آن تعداد هم 30 نفرشان از مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) مشهد بوده که اینها استاد حوزه‌ی علمیه مشهد شده‌‌اند، یعنی مکاسب و کفایه تدریس می‌کنند، حتی الآن از فضلای اینجا بعضی‌هایشان مشغول تدریس درس خارج هستند، که خودش خیلی مهم است.

خروجی دیگرش پژوهشهای خیلی خوبی است که ارائه دادیم، که این هم کمتر از استادی نیست.

شما ببینید ما پژوهشهای بسیار خوبی، و مهم‌ترین پژوهش را در مباحث حقوق کودک، تلقیح مصنوعی، حقوق بشر ارائه دادیم.

تنها مرکزی در حوزه که کارگاه بررسی حقوق بشر را در سال گذشته انجام داد اين مرکز بود. بیانیه‌ی حقوق بشر و اسلام و حقوق بشر مورد کار کارگاهی قرار گرفت، پنج روز در اين مرکز از صبح تا شب اساتید برجسته‌ی قم و تهران، حوزوی و دانشگاهی، شرکت کردند.

اين را هم بگویم از ارتباطات دانشگاهی‌‌اي که داریم در این موضوعات از اساتید خوب دانشگاه دعوت می‌کنیم، مسئله‌ی اسلام و حقوق بشر را مطرح کردند، و خود من هم در روز آخر، یک جلسه‌‌‌ي دو ساعته داشتم، که تقریباً نقد حقوق بشر بود.

اولین جایی که فکر می‌کنم در ایران و غیر ایران، بیانیه‌ی حقوق بشر به صورت علمی نقد شده، در این مرکز است، در خود حقوق بشر دوستانه، کارگاه آموزشی در همین سال جاری داشتیم.

مباحث پژوهشیِ بسیار خوبی داشتیم؛ در باب هنر، اولین پژوهشی که به عنوان طنز در آینه‌ی فقه است. عناوین اینها هست. الآن مراکز پزشکی با اين مرکز، ارتباط خیلی خوبی دارند.

در مهم‌ترین همایش‌های پزشکی که در ایران تشکیل می‌شود، از محققین این مرکز حضور پیدا می‌کنند و اظهار نظر می‌کنند. راجع به مرگ مغزی کتاب بسیار خوبی داشتیم، راجع به تغییر جنسیت پژوهش داشتیم، الآن این عناوین به تفصیل در ذهنم نیست.

از آن سالی که شروع کردیم، با اینکه ابتدا برنامه پژوهشی گسترده در برنامه‌مان نبود، ولی 156 عنوان خروجی پژوهشی ما در انتشارات بوده، که این هم به برکت همین کارهایی است که در این مرکز انجام شده است.

البته اینها غیر از پژوهشهايي است که در بخش تخصصی مذاهب انجام شده، که آنها هم خودشان یک منشورات خوبی داشتند، و غیر از آن است که در سوریه، قبل از این قضایا در مرکز فقهی که حدود 17 عنوان پژوهشی منتشر شد.

این هم یکی از خروجی‌های دیگر ما بوده که در مورد مباحث پژوهشی بوده است.

تنها مرکزی بوديم که در دو سال، راجع به بررسی سلاح‌های کشتار جمعی، کار محرمانه‌ی فقهی انجام دادیم. این محرمانه؛ یعنی گفتیم رسانه‌ای نشود، چون موافق و مخالف می‌خواهند صحبت کنند. در همین مکاني که شما تشریف دارید، جلسات بسیار خوبی، از مجتهدان و صاحب نظران قویّ حوزه، از کارشناسان مسائل فیزیک و آنهایی که آشنای به سلاح کشتار جمعی هستند، همین جا آمدند، فیلمی گذاشتند از خصوصیات این سلاح‌ها و شعاع انفجار و خصوصیاتش را نشان دادند.

یعنی موضوع شناسی خوبی کردیم. بعد از دو سال، حدود هشت مقاله‌ی بسيار خوب درآوردیم.

در ابتداي سال گذشته، جناب آقای صالحی ریاست سازمان انرژی اتمی از بنده دعوت کرد، در تهران سخنرانی داشتم، وقتی سخنرانی من تمام شد، آقای سلطانیه که آنجا حضور داشت به من گفت اگر این مطالبی که الآن گفتید من دو سال پیش در آژانس انرژی اتمی در اختیارم بود، خیلی می‌توانستم کار کنم، که البته گفتم شما باید سراغ حوزه می‌آمدید و کسی هم به ما نگفته بود راجع به سلاح کشتار جمعی کار کنید.

ما دیدیم این یک ضرورت است و رهبری معظم انقلاب فتوا دادند و این فتوا کار کارشناسی فقهی عمیق شد و رساله‌های خوبی منتشر شد، که مجموعه‌اش را باید در یک جا چاپ کنیم.

آن بحث فقه هسته‌ای که در تهران برگزار شد، عمده‌ی مقالاتش از همین مرکز و بزرگانی بود که در این مرکز انجام داده‌‌اند. این هم فعاليتهاي ديگري که انجام شده است.

راجع به همین مسئله‌ی کنترل جمعیت، اين مرکز کار فراوانی کرده است. یکی از پژوهشهای بسیار خوب ما، یک بانک اطلاعاتی راه‌های محرمیت برای فرزند خوانده است، که یک کتاب مفصلی توسط یکی از محققین این مرکز آماده شده و الآن هم در مرحله‌ی نهایی چاپ است، که در بخش فقه کودک این کار انجام شد.

بعد به مناسبت راجع به همین مسئله‌ی کنترل جمعیت نمایندگانی را در کمیسیون بهداشت مجلس فرستادیم، جلساتی گذاشته شد، مقالاتی نوشته شد، مصاحبه‌هایی انجام شد و بعد هم رهبری معظم انقلاب نظر شریف‌شان را اعلام کردند که این کنترل جمعیت حرام است و خوشبختانه جلوی این کار را گرفتند.

این مرکز فقهی بحمدالله، نه تنها از زمان عقب نیست، من فکر می‌کنم جلوتر از زمان است. شما ببینید این جزوه و رساله‌ای که در مورد سلاح‌‌های کشتار جمعی نوشته شده، به انگلیسی بسیار خوبی ترجمه شد و در اختیار مذاکره کنندگان قرار داده شد. ‌اینها هم قطعاً در مذاکراتشان مطرح کرده‌‌اند.

حتی یک وقتی یکی از محققین آمریکایی از تهران پیش من آمد، فقط راجع به همین موضوع و همین رساله یک جلسه‌ای داشتیم.

البته اینها همه به لطف و عنایت ائمه‌ی اطهار(علیهم السلام) است. من همیشه گفته‌‌ام که این عنوان ائمه‌ی اطهار(ع) براي اين مرکز، واقعاً بسیار مغتنم است و برکت داشته و راهگشا بوده است. هر چه هست، تحت این عنوان و به برکت عنایات ائمه‌ی اطهار(علیهم السلام) بر این مرکز بوده است.
بنده مکرر گفته‌‌ام که این مرکز، یک مرکز کاملاً مستقل است، مرکز دولتی نیست.

ما از زمان تأسیس تا کنون یک ریال بودجه‌ی دولتی نگرفته‌‌ایم. الآن در این مرکز حدود 400 طلبه در بخش فقه، اصول، تفسیر و کلام مشغول به تحصيل هستند و همه‌ی اینها با همین وجوهات و سهم مبارک امام(علیه السلام) که توسط مؤمنین داده می‌شود اداره می‌شوند. ولی خودمان وظیفه می‌دانیم ببینیم نظام جمهوری اسلامی از نظر فقهی به چه چیزی نیاز دارد، دنبال می‌کنیم. از محققین می‌خواهیم که اینها را بررسی کنند، برای خدمت به این نظام جمهوری اسلامی به عنوان یک وظیفه‌ی شرعی قدمی برداریم.

از شما آقایان و بانوان محترم و سرورانی که حضور دارند تشکر مي‌‌کنم. امیدوارم إن شاء الله همه‌ی کارهای ما مورد عنایت و مرضي رضاي خدای تبارک و تعالی قرار گیرد.