دانش پژوهان مرکز مطالعات مذاهب اسلامی مشهد مقدس روز چهارشنبه 95/4/21 با آیت الله شیخ محمد سند از علمای شیعه ی بحرین ساکن نجف اشرف دیدار کردند.
در این دیدار که در مشهد مقدس برگزار شد، ایشان نکات ارزشمندی را بیان فرمودند.

خلاصه ای از فرمایشات آیت الله سند در این دیدار:

روش مقارنه ای از دیر باز در بین علما رائج بوده پر بار و متد بسیار خوبی بوده، اما توجه به چند توصیه در روش مقارنه الزامیست:

1-جدل، آفت زا است به جهت اینکه در جدل پژوهش آزاد نیست چون دنبال خصم میروید در افکار او زندانی میشوید. ذهن انسان در یک جهت پرورش یافته و تک بُعدی میشود و در افکار، شبیه خصم میشویم.

مثلا: شیخ طوسی(ره) در کتاب تفسیر تبیان که تفسیر مقارنه ای است بسیار زحمت کشیده اما به  اسرار شیعه نپرداخته است. 

2-در مباحث مقارنه ای نباید منحصر شوید در ضوابط جدل، باید ده قدم جلوتر را هم برای طرف مقابل گفت. باید روایت را تحلیل کرد سطح بالای عرفانی را بیان کنیم، به اندازه فهم او اکتفا نکنیم. چه کار داریم به آنها، او روایت کرده مثلا: پیامبر محدّث است. ما عمیق شویم، سوال کنیم محدث یعنی چه؟ یا در حدیث انا مدینة العلم و علی بابها دقیق شویم که باب یعنی چه؟ مدینه یعنی چه؟ بحث عقلی و معنوی را هم پیش بکشیم. یعنی وفق دادن منهج مقارن با منهج حکمت.

3-زنده کنید اجتهاد حقیقی صادق را در بین اهل سنت نه اجتهاد نفاق آور خودشان را. مثلا: در مباحث مبانی رجال همت را باید برد بالا من مبانی براش درست کنم من برایش مهر استاندارد درست کنم و نباید بعنوان مقلد سنی بحث کنیم با یک مجتهد سنی، بلکه بعنوان مجتهد به ظاهر سنی با مجتهد سنی برخورد کنیم. صاحب مبنا شویم.افق بیکران داشته باشیم.

4- مواد خام مذهبی اهل سنت نزدیک تر است به ما تا عقائد متکلمین اهل سنت، چرا؟ چون محدثین نزدیک به وحی هستند ولی متکلمین دنبال حرفهای خودشان رفتند و شدت انحرافشان بیشتر است و بافت خاص خودشان را دارند.

مثلا تفسیر درالمنثور سیوطی به ما نزدیک تر است تا تفسیر کبیر فخر رازی.

5-هنوز که هنوز است سنت پیامبر(ص) بین اهل سنت طبق هوی و هوس کنار گذاشته می شود و در هر دوره ای سقیفه جدیدی رخ میدهد و به انحرافشان افزوده میشود. این را باید در نظر داشت.

6-  کتب حدیثی اهل سنت مهمترین کتب آنها است اما نباید به بخاری و مسلم اکتفا کرد و خود را در این دو کتاب زندانی کرد. دائره گفتمان را تنگ کرده اند تا دستمان بسته شود. دستها را باز کنید سراغ همه کتب حدیثی آنها بروید، حتی روایات کتب حدیثی شیعه را به او بخورانید و اکتفا به بخاری و مسلم نکنید.