چکیده

در شریعت اسلامی از وقوع گناه و معصیت نهی شده است . بر این اساس مکلفین نباید به انجام اعمالی اقدام نمایند که عنوان معصیت و حرام  را داراست چرا که در این صورت مستحق مجازاتی خواهند بود که برای آن در نظر گرفته شده است. اما نکته ای که در این میان وجود دارد آن است که در برخی موارد کارهای حرام به صورت جمعی به وقوع می پیوند، به دیگر سخن مشارکت اشخاص در مواردی بسترساز آگاهانه ارتکاب حرام منجز توسط دیگری است و از آن جایی که به وقوع پیوستن حرام مستحق عقاب و مجازات است لازم است که دیدگاه شرع در خصوص چنین مشارکت هایی بیان گردد . اگر چه ﭘﺪﯾﺪه ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺣﺮام امری ﻧﻮ ﭘﯿﺪا ﻧﯿﺴﺖ ودر فقه با عنوان « قاعده‌ی اعانت بر اثم و عدوان » مطرح بوده و در آﺛﺎر ﻓﻘﻬﯽ نیز ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ای طولانی دارد به طوری که  مصادیق متعددی از آن را می توان در هر کتاب مکاسب محرمه ای یافت؛ اما امروزه به دلیل بروز مصادیقی نوپیدا و پیچیده لازم است که به واکاوی دقیق این قاعده پرداخته شود . از این رهگذر سوالی که در این میان مطرح است آن که آیا مشارکت در انجام گناه و حرام  به نحو آماده سازی مقدمات ، خود نیزعملی حرام به شمار می رود ؟ در پاسخ به این سوال دو نگره وجود دارد که بر وفق یکی اعانت و مشارکت در انجام محرمات جایز بوده و مجازاتی را در پی ندارد و بر وفق نگره دیگر این عمل مجاز نبوده و دارای مجازات است .  در این راستا در پژوهش پیش رو که با تکیه بر گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و روش توصیفی ، تحلیلی سامان یافته است ادله هر دو دیدگاه طرح و قول عدم جواز  به عنوان دیدگاه صحیح تقویت گردیده است.

کلید واژگان:

تعاون، اعانت ، اثم، عدوان، امر به معروف و نهی از منکر

دانش پژوه:مهدی اخلاصی فرداد