چکیده

یکی از مباحث مطرح شده در فقه، ربا و حیل فرار از آن می باشد. رباخواری از گناهان کبیره بوده و ادلّه شرعیّه دلالت بر حرمت آن دارند.
ربا به دو گونه می باشد: ربای معاوضی یا معاملی و ربای قرضی.
برای تحقّق ربای معاوضی دو شرط لازم است: اوّل این که عوض و معوَّض از یک جنس باشند، و دوّم این که از کالاهایی باشند که با وزن یا پیمانه اندازه گیری و معاوضه می شوند.
در اینکه ملاک اتّحاد عوض و معوَّض در جنس و نیز ملاک مکیل یا موزون بودن یک کالا چیست، مباحثی وجود دارد که مطرح خواهد شد.
 در این که ربای معاوضی فقط شامل بیع است یا این که هر گونه معاوضه ای اعمّ از بیع و غیر بیع را شامل می شود، اختلاف وجود دارد. قدر متیقّن از ادلّۀ حرمت ربای معاوضی که مورد قبول همه است بیع می باشد.
نوع دوّم از ربا، ربای قرضی می باشد که به واسطه هر گونه اشتراطی که سبب زیادت عینی یا حکمی در قرض شود تحقّق پیدا می کند.
در روایات مستثنیاتی برای حرمت ربا ذکر شده است مانند این که گفته شده بین پدر و فرزند و یا بین زن و شوهر ربا وجود ندارد که به آنها اشاره خواهد شد.
در پایان راه هایی که برای فرار از ربا ذکر شده مطرح می شود که برخی از آن ها مورد قبول و برخی مورد مناقشه و ردّ قرار خواهد گرفت که شرائط کلّی قبولی یا ردّ هر یک ذکر خواهد شد.
کلمات کلیدی
ربا، قرض ربوی، معامله ربوی، بیع ربوی، حیل ربا.

تذکر:اصل مقاله در معاونت آموزش مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام موجود می باشد.متقاضیان میتوانند جهت دریافت مقاله نام و شماره تلفن خود و نام مقاله مورد درخواست را به سامانه 50001000522790 پیامک نمایند.