چکیده

در این نوشتار این مسأله مورد بررسی قرار گرفته است که منظور از آن مؤنه ای که  در خمس ارباح مکاسب استثناء شده است چیست ، یعنی میزان یا معیاری برای مؤنه بودن وجود دارد؟ و یا اینکه  هر هزینه ای و به هر مقداری مؤنه شمرده می شود.  و قسمت دوم نوشتار به سؤالاتی که در ارتباط با مسأله می باشد پرداخته می شود، مثلاً  اگر چیزی مؤنه باشد فرقی نمی کند که عین آن صرف شود ودر نهایت تلف شود مثل  مأکولات و مشروبات و.. یا اینکه با وجود انتفاع از آن، عین باقی باشد، مثل  ظروف و فرش و...، در نتیجه اگر در سال ربحی کسی به این نوع از کالاها نیاز پیدا کرد آیا جایز است به عنوان مؤنه خریداری شود حتی اگر عین آن برای سالهای بعدی باقی باشد، به این معنا که جایز است خمس آنرا خارج نکند چه قبل از اتمام سال خمسی برای همیشه بی نیاز از عین شود وچه به این صورت باشد که در سال فقط یک فصل به آن محتاج است و می رود تا سال بعد، یا اینکه بعد از بی نیاز شدن از آن، یا اتمام سال خمسی، خمس به آن تعلق می گیرد ؟ واینکه آیا مناط در مؤنه بودن این است که به صورت فعلی صرف شود نه اینکه  مقدار آن به صورت تقدیری محاسبه شود یعنی اگر کسی برخود فشار آورد وکمتر هزینه کند نمی تواند معادل آنچه را که کمتر خرج کرده است از مؤنه حساب کند و خمس کمتری بدهد، یا اینکه می شود به صورت تقدیری محاسبه شود؟ و یا اگر کسی در ابتداء سال خمسی خود قبل از بدست آوردن ربح برای مؤنه اش قرض  کند یا اینکه مجبور شود از رأس المال خرج کند، آیا جایز است مقدارآنرا از ربح کسر کند یاخیر؟ در راستای بررسی این مسأله کلام فقهایی از جمله مرحوم شیخ انصاری و مرحوم سید یزدی و مرحوم حکیم و مرحوم خویی و آقای شاهرودی را آورده و بعضی از آن  بررسی می شود، و نهایتاً تحقیق در مسأله بیان می شود. ابتدا صورتهای مسأله را پس از تحقیقی پیرامون لفظ مؤنه به دو صورت اصلی تقسیم می کنیم:
1- مؤنه تحصیل 2- مؤنه معاش خود وخانواده.

تذکر:اصل مقاله در معاونت آموزش مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام موجود می باشد.متقاضیان میتوانند جهت دریافت مقاله نام و شماره تلفن خود و نام مقاله مورد درخواست را به سامانه 50001000522790 پیامک نمایند.