معاونت پژوهش
خلاصه نشست علمی
پنجاهمین نشست علمی مرکز فقهی ائمه اطهار که با همکاری انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، با عنوان «نظام پولی و بانکی در اقتصاد اسلامی».
بسمه تعالی

    پنجاهمین نشست علمی مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) که با همکاری انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد،

 با عنوان «نظام پولی و بانکی در اقتصاد اسلامی».


   سخنران: حجه الاسلام و المسلمین سید عباس موسویان (عضو شورای فقهی بانک مرکزی)


  ناقدین: 1. حجه الاسلام و المسلمین حسن‌آقا نظری (ریئس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه)

           2. دکتر حسین صمصامی (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و سرپرست سابق وزارت اقتصاد).

    محوریت بحث این نشست، طرح جدید مجلس برای نظام پولی و بانکی بود که قرار است بزودی در مجلس شورای اسلامی به رأی گذاشته شود.



   حجه الاسلام و المسلمین سید عباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی، در این نشست، اشکالاتی را به قانون فعلی بانکداری وارد کرده و طرح جدید مجلس شورای اسلامی مبنی بر اصلاح قانون پولی و بانکی را ارائه کردند. وی اظهار داشت: ویژگی‌های یک نظام پولی و بانکی مطلوب عبارتند از:

  • تطابق با شریعت،


  • انطباق با اقتصاد واقعی،


  • تامین عدالت و جامعیت.


اما نظام پولی و بانکی فعلی در تامین این ویژگی‌ها با مشکلاتی مواجه است.

    وی افزود: برای جنبه تطابق با شریعت، در این طرح جدید، شورای فقهی بانک مرکزی به عنوان یک نهاد نظارتی دیده شده است. از طرف دیگر برای مواردی مثل تاخیر تأدیه که با مشکلات فقهی مواجه بودند، راه‌حلهایی ارائه شده است. وی همچنین با اشاره به اقداماتی که برای انطباق با اقتصادی واقعی در این طرح انجام شده است، افزود: سپرده ها در بخش تخصیص منابع به گونه ای طراحی شده، که کار نظارت و ردیابی آن به منظور انطباق با اقتصاد واقعی قابل بررسی باشد.

   حجه الاسلام و المسلمین حسن‌آقا نظری (رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه برای طراحی نظام پولی باید بیش از هر چیز ماهیت پول شناخته شود، تصریح کرد: در این رابطه نباید تنها به این بحث فقهی که پول مال مثلی است، اکتفا کرد، چرا که پول هر چند مال مثلی است، و باید بدون توجه به گذشت زمان و افزایش یا کاهش ارزش پول، به همان میزانی که آن را قرض می دهیم، از شخص قرض گیرنده دریافت کنیم، ولی متفاوت از کالاهای دیگر مانند گندم محسوب می شود و نوسانات آن در کل اقتصاد اثرگذار است، بنابراین شناخت ماهیت پول اولین قدم برای طراحی نظام پولی و بانکی است. وی تصریح کرد: برای طراحی نظام پولی کارآمد ابتدا باید قوانین لازم شناخته شود، سپس متناسب با آن قوانین، سازمان متناسب با آن نیز طراحی شود، به طور مثال اگر قوانین اسلامی دو گروه از قراردادها را به ما پیشنهاد می‌دهد که یک گروه عقود با بازده مشخص است مثل فروش اقساطی و گروه دوم با بازده نامعین است مثل مضاربه؛ بنابراین باید سازمان (بانک) متناسب با این قوانین را طراحی کنیم. هر دو نوع این قراردادها مستلزم این است که از اقتصاد واقعی اطلاعات کافی داشته باشیم، و این نیاز به تخصصی شدن بانک ها دارد، علاوه بر آنکه بانک ها نیز باید با شرکت های سرمایه‌گذاری تخصصی‌تری در ارتباط باشند. بدین شکل می‌توان ساختار متناسب با قوانین اسلامی را در حوزه‌ی بانکداری طراحی کرد.



   آقای دکتر صمصامی در انتقاد از طرح جدید مجلس عنوان کرد: قانونی که امکان اجرای آن وجود نداشته باشد، مثل علم لاینفع است. ایشان اشاره کردند: بانک ماهیتا برای ربا طراحی شده است، و ورود بانک به بخش واقعی متناسب با ساختار بانک نیست. وی با بیان اینکه بنده هم با اصلاح ساختاری موافقم، تاکید کرد عدم توجه به ماهیت و ساختار بانک، سبب می‌شود راه‌حل‌های ارائه شده، کارگشا نباشند.

   عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد اشکالاتی که در قانون جدید بانکی بدان پرداخته شده عمدتا مواردی است، که کشورهای غربی نیز به آن پرداختند. اما راه‌حلی که آن‌ها ارائه می‌دهند، دقیق‌تر است، به گونه‌ای که آنها مسئله‌ی خلق پول را به عنوان یکی از معضلات اساسی مورد توجه قرار داده‌اند. ایشان با صراحت بیان کرد در قانون فعلی قوانینی وجود دارد که سیستم بانکی برای دستیابی به هدف خود (قرض با بهره) این قوانین را دور می‌زند، و ما بجای حل این مسئله در قانون جدید، همین موارد را قانونی کرده‌ایم تا سیستم بانکی بدون دور زدن قوانین، به هدف خود (قرض با بهره) دست یابد.



   دکتر باقری (یکی از حاضرین)، با بیان اینکه با نظرات ناقدین موافق است بیان کرد، اسلام با شکل‌گیری بازار بدهی مخالفت کرده اما قانون جدید، اجازه شکل‌گیری بازار بدهی را می‌دهد.

   در ادامه این نشست، دکتر موسویان به دفاع از طرح مجلس پرداخت و اشاره کرد بنده هم با اصلاح ساختاری موافقم اما در حال حاضر، بحث اصلاح قانون مطرح است. ایشان با بیان اینکه در اسلام هم عقود با بازدهی ثابت (مثل مرابحه، اجاره به شرط تملیک و فروش اقساطی) و هم عقود مشارکتی (مثل مضاربه، مزارعه، مشارکت و ..)، طراحی شده است، تاکید کرد، این‌که اساتید دانشگاه نمی‌توانند تفاوت عقود مبادله‌ای را با ربا تئوریزه کنند، دلیل بر بطلان عقود مبادله‌ای نیست، بلکه شریعت آن را امضا نموده است.

   در پایان دکتر صمصامی، قانون جدید را روی کاغذ خوب توصیف کرد، اما بیان کرد که این قانون در مقام اجرا مانند قانون سابق و بلکه بدتر است، به دلیل این‌که ساختار و ماهیت بانک مورد توجه قرار نگرفته است.





در حاشیه این نشست دبیر علمی گروه فقه اقتصادی حجت الاسلام و المسلمین شفیعی نژاد به مقایسه ی دیدگاه های کارشناسان این نشست پرداختند:
در این نشست علمی، هدف بررسی الگوی مطلوب نظام پولی و بانکی با رویکرد اسلامی بود. دکتر موسویان، هر چند اصلاح ساختاری را نیز برای نظام فعلی، لازم می‌داند؛ اما معتقد است اگر با همین ساختار موجود نیز، قانون اصلاح شود، الگوی مناسبتری برای بانکداری اسلامی خواهیم داشت. بنابراین ایشان با ارائه‌ی طرح جدید مجلس که برخی از قوانین را اصلاح نموده است، به دنبال اثبات ادعای خود است.

در نقطه‌ی مقابل آقای دکتر صمصامی و آقای آقا نظری، معتقدند، بدون اصلاح ساختاری، اصلاح قوانین به تنهایی کفایت نمی‌کند و ثمربخش نخواهد بود. آقای آقا نظری اصلاح ساختاری را در این می‌داند که بانکها تخصصی شوند و با شرکتهای سرمایه‌گذاری تخصصی‌تر در ارتباط باشند. اما دکتر صمصامی نیز که معتقد به ضرورت اصلاح ساختاری است، ساختار موجود را بیمار ترسیم کرده و تاکید می‌کند که هر چند قانون خوبی داشته باشیم اما با این ساختار موجود، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.





آخرین اخبار

معرفی کتاب «درآمدی بر فقه اجتماعی»

کتاب «درآمدی بر فقه اجتماعی» اثر آقای محمدباقر ربانی؛ مدیر گروه فقه اجتماعی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) می‌‌باشد. ... ادامه مطلب ...

دکتر محسن قمرزاده: به دنبال مرجعیّت بخشی حقیقی قرآن در تمامی ابعاد فقهی هستیم

مدیر گروه پژوهشی فقه قرآن و حدیث مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم‌السلام) دکتر محسن قمرزاده در گفتگوی با خبرگزاری حوزه در راستای آشنایی هرچه بیشتر با این گروه پژوهشی 8 اردیبهشت 1400 گفت و گویی انجام داده است. ... ادامه مطلب ...

جلسه شورای علمی گروه فقه اجتماعی با حضرت آیت الله فاضل‌لنکرانی(دامت‌برکاته)

جلسه‌ی شورای علمی گروه فقه اجتماعی متشکل از اساتید محترم حجج اسلام دکتر خیری، دکتر غفاری‌فر، دکتر ضمیری و دکتر ربانی با حضور رئیس معظم مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام حضرت آیت الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی(دامت‌برکاته) در تاریخ 99/10/29 برگزار گردید. ... ادامه مطلب ...

مراسم تقدیر از برگزیدگان یازدهمین جشنواره پژوهشگران برتر سال 1399

مراسم تقدیر از برگزیدگان یازدهمین جشنواره پژوهشگران برتر سال 1399 روز چهارشنبه 13 بهمن ماه 1399 در مسجد مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام با حضور رئیس معظم مرکز آیت الله حاج شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی دامت برکاته و مدیریت محترم مرکز و معاونت پژوهش مرکز فقهی(با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی ایام کرونا) برگزار شد. ... ادامه مطلب ...

نشست هم‌اندیشی «مدیران مؤسسات و گروه‌های آموزشی و پژوهشی فقه سیاسی»

نشست هم‌اندیشی مدیران مؤسسات و گروه‌های آموزشی و پژوهشی فقه سیاسی با مشارکت گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمّه اطهار (علیهم السلام) و همکاری مراکز حوزوی و دانشگاهی برگزار می‌شود. زمان: پنج‌شنبه 14 اسفندماه 1399 ساعت 13 تا 17
مکان:‌ قم دانشگاه باقر العلوم(علیه‌السلام)


... ادامه مطلب ...

دسته بندی اخبار
اخبار (36)

کرسی‌های علمی ترویجی

نشستهای علمی (1)
هفتاد و دو) بررسی فقهی قرارداد آتی (1)
هفتاد و یک) تلقیح مصنوعی (1)
هفتاد) فقه القرآن و عرصه‌های پژوهش (1)
شصت و نه) فقه اجتماعی در اندیشه فقهای شیعه (1)
شصت و هشت) مذاق شریعت در موضوعات مستحدثه با محوریت فقه پزشکی (1)
شصت و هفت) قواعد خاص تفسیر تنزیلی موضوعی (1)
شصت و شش) مراحل جنین از منظر متون دینی و پزشکی (1)
شصت و پنج) تغییر جنسیت و مسائل نوپیدا (1)
شصت و چهار) فقه اطلاعات و شیوه‌های اطلاعاتی مستحدثه (1)
شصت و سه) بررسی نظریه فهم اجتماعی نص در فقه اجتماعی (1)
شصت و دو) موضوع شناسی ارزهای رمزپایه (بیت کوین) (1)
شصت و یک) افشاگری رسانه‌ای 2 - مفسدان اقتصادی (2)
شصتم) وحدت حوزه و دانشگاه؛ تبیین دیدگاه امام خمینی(قدس‌سره) (2)
پنجاه و نه) مبانی فقهی نفوذ حکم قاضی مأذون (1)
پنجاه و هفت) موضوع شناسی پول و چالش های فقهی آن (1)
پنجاه و هشت) بررسی ابعاد فقهی حقوقی افشاگری رسانه‌ای (1)
پنجاه و پنجم) ظرفیت شناسی اصول فقه موجود در فقه اجتماعی (1)
پنجاه و چهارم) نشست تأملی در مفهوم عدالت جنسیتی در احکام اسلامی (1)
پنجاه وسوم) نشست فقه اجتماعی (2)
پنجاه ودوم) ضرورت و اهمیت فقه رسانه (2)
پنجاه ویکم) فقه و امنیت (2)
پنجاهم)نظام پولی و بانکی در اقتصاد (2)
چهل و نهم) چیستی فقه رسانه (3)
چهل و هشتم)ماهیت شناسی فقه اجتماعی (2)
چهل و شش) فقه النیروز (1)
چهل و پنجم) فقه النیروز (1)
چهل و چهار) نشست ویژگی مکاتب اصولی حوزه (4)

چهل و سوم) نشست کاستی ها و راهکار ها

چهل و دو) نقدی بر کتاب امر به معروف در... (1)
یک)سخنرانی آیت الله مومن درمورد مرکز (2)
چهل و یک) فقه و سبک زندگی 3 (1)
سی و چهار) فقه و سبک زندگی 2 (1)

سی) فقه و سبک زندگی 1

نشست بررسی فقهی نسب و آثار آن در باروری‌‌های مصنوعی (4)

سلسله نشست مقاصد الشریعه

نشست علمی سقط جنین از منظر فقه و حقوق با رویکرد به مسائل نوظهور (1)
نشست علمی تخصصی با عنوان مسئولیت مدنی تخریب محیط زیست از منظر فقه اسلامی (1)
نشست منطقه الفراغ و قانون گذاری (1)
نشست حکم حکومتی و قانون (1)

نشست مرگ مغزی

نشست فقه امنیت

نشست چالش های فقه سیاسی (1)
نشست بررسی فرزند خواندگی در فقه و حقوق (1)
کاربردهای قواعد فقه در سیاست و حکومت (1)
نشست ماهیت فقه سیاسی (1)

چیستی وماهیت فقه رسانه

همایش ها

جشنواره ها

مصاحبه های علمی (3)
کارگاه و دوره آموزشی (1)
سلسله نشست فقه اجتماعی (2)

جلسه اول

جلسه دوم

جلسه سوم

جلسه چهارم

دفاتر

دفتر معاونت پژوهش (1)

دفتر امور پژوهشی

پژوهشگران برتر

شورای پژوهش

دفتر همکاری های علمی و پژوهشی

دفتر شبهه شناسی

خبر

پرسش و پاسخ

معرفي (2)

شوراها

گروه ها (1)
فقه اجتماعی (2)
فقه و حقوق (1)

فقه اقتصادی

فقه هنر و رسانه

اصول فقه

فقه پزشکی

فقه قرآن و حدیث

فقه سیاسی

قواعد فقهی

فقه الثقلین

مجله فقه و اجتهاد

کتابخانه

تقریرات

پشتیبانی سایت

دفتر همکاري‌‌هاي علمي و بين المللي

معرفي دفتر

اخبار (1)

نشست‌‌ها

آخرین کتاب ها